समाजवाद 9
ती निष्ठा जोवर नाही तोवर खरी जीवनदृष्टीच आली नाही असे मी म्हणेन. मी समाजवादी तत्त्वज्ञानाकडे केवळ राजकीय द्दष्टीने नाही पाहात तर मानवतेच्या द्दष्टीने पाहतो.
समाजवादी लोकांना श्रमाची महती वाटत नाही. वगैरे वाटेल ते मोठमोठेही बोलतात. समाजवादी तर सर्वांना काम द्या म्हणत आहेत. परंतु त्यांच्या श्रमातून उत्पन्न होणारी धनदौलत व्यक्तीच्या हातात न जाता सर्व राष्ट्रासाठी असावी असे त्यांचे म्हणणे.
जोवर भरपूर उत्पादन नाही तोवर नफा राष्ट्राचा होणार असेल तर ते अधिक श्रमतील. पुढे उद्योगधंदे भरपूर वाढले म्हणजे थोडे कामाचे तास कमी करून भागणार आहे असे वाटले तर तास कमी करून मिळालेली विश्रांती ज्ञान, विज्ञान, कला यांच्यासाठी ते दवडतील. सारा समाज संस्कृती-विकासात रमेल असे हे जीवन-दर्शन आहे. सर्वांगीण विकासाचे नवदर्शन; त्यांची टिंगल नका करू.
अद्वैत कृतीत आणणे म्हणजे समाजवाद. ही तुच्छ वस्तू नाही. कृतीत आणलेला वेदान्त म्हणजे समाजवाद. 'सर्वेऽपि सुखिनः सन्तु' असे पुटपुटून का सारे सुखी होतील? सर्वांना सुखी करण्याच्या योजना हव्यात. त्यांचा प्रचार करायला हवा. तशा माणसांचे सरकार व्हावे म्हणून धडपड हवी. एकीकडे पून्जीपती आणि एकीकडे उपाशी जनता ही का समाजाची धारणा? विषमता म्हणजे धर्म नव्हे. समता म्हणजे धर्म. समाजवाद आणणे म्हणजेच धर्म आणणे. सर्वांचा विकास व्हायला संधी निर्माण करणे याहून श्रेष्ठ धर्म कोणता?