Get it on Google Play
Download on the App Store

सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 3

प्रश्न : सर्वोदय समाज कोणत्या पक्षाचा नाही तरी तुम्हा का पसंत नाही?

उत्तर : सर्वोदयासाठी जे आर्थिक धोरण हवे असे मला वाटते, ते स्वीकारायला सर्वोदय समाज आज तयार नाही. शिवाय श्री. राजेन्द्रबाबू जरी म्हणाले की सर्वोदय समाज पक्षीय राजकारणापासून अलिप्त आहे, तरी श्री. शंकरराव देवांचे लेख निराळे सांगतात. श्री. शंकरराव देव म्हणतात, 'सर्वोदयाचे राजकारण काँग्रेस मार्फत चालेल.' उद्या समजा, निवडणुका आल्या आणि मी सर्वोदयचा सभासद असूनही समाजवादी पक्षास मते द्या म्हटले किंवा प्रचारले तर मला सर्वोदयाचा सभासद म्हणून ठेवतील काय? मला गचांडी मिळेल. राजकारणात सर्वोदयातील लोकांनी काँग्रेसलाच पाठिंबा द्यावयाला हवा. म्हणजे सर्वोदय समाजही राजकारणात पक्षनिष्ठच राहील असे वाटते. १९३८मध्ये त्रिपुरीला काँग्रेस भरली होती. त्या वेळी महत्त्वाच्या प्रश्नावर मतमोजणी व्हायची होती. म्हणून ऑल इंडिया काँग्रेस कमिटीच्या आपआपल्या सर्व सभासदांना प्रत्येक पक्ष आणीत होता. तारेने पैसे पाठवून अनेक सभासदांना बोलवण्यात आहे. माझा एक तरुण मित्र एका खादी भांडारात होता. तो म्हणाला, 'गुरुजी, माझी इच्छा असो नसो, मला सांगतील तसंच मत दिलं पाहिजे.' अशी ही गुलामी येते. माझे एक मित्र हरिजन सेवा संघात काम करतात. त्यांनी खेडेगावात साधना घेत जा असे सांगितले, म्हणून त्यांना ठपका देण्यात आला! साधनेत हिंदू मुस्लिम ऐक्यावर, जातीय ऐक्यावर, अस्पृश्यतेवर, स्वच्छता-सफाईवर, शिक्षण पध्दतीवर वगैरे किती जरी आले तरी समाजवादी प्रचार त्यात असतो. म्हणून साधना या लोकांना शापरूप वाटते! अशी ही अनुदारता आहे. ही सर्वोदय समाजातही कशावरून नसणार? काँग्रेसच्या आर्थिक व इतर धोरणास तो पाठिंबा देणारच. मी तेथे बहिष्कृतच रहावयाचा.

प्रश्न : श्री. शंकरराव देव सर्वोदय भाषण करताना म्हणाले, 'समाजवाद्यांची-कम्युनिस्टांची स्फूर्ती मार्क्सपासून आहे. आम्ही गांधीजींपासून घेतो, हा फरक आहे.' तुमचे काय म्हणणे?

स्वप्न आणि सत्य

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
स्वातंत्र्य व स्वराज्य 1 स्वातंत्र्य व स्वराज्य 2 स्वातंत्र्य व स्वराज्य 3 स्वातंत्र्य व स्वराज्य 4 स्वातंत्र्य व स्वराज्य 5 स्वातंत्र्य व स्वराज्य 6 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 1 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 2 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 3 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 4 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 5 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 6 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 7 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 8 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 9 जातिधर्मनिरपेक्ष राष्ट्र व सामाजिक समता 10 सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 1 सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 2 सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 3 सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 4 सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 5 सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 6 सर्वोद्य व अनाग्रही निष्ठा 7 समाजवाद 1 समाजवाद 2 समाजवाद 3 समाजवाद 4 समाजवाद 5 समाजवाद 6 समाजवाद 7 समाजवाद 8 समाजवाद 9 सत्याग्रह 1 सत्याग्रह 2 सत्याग्रह 3 सत्याग्रह 4 सत्याग्रह 5 सत्याग्रह 6 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 1 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 2 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 3 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 4 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 5 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 6 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 7 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 8 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 9 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 10 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 11 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 12 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 13 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 14 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 15 संयुक्त महाराष्ट्र, आंतरभारती व एकात्म भारत 16 संस्कृति व साहित्य 1 संस्कृति व साहित्य 2 संस्कृति व साहित्य 3 संस्कृति व साहित्य 4 संस्कृति व साहित्य 5 संस्कृति व साहित्य 6 राष्ट्रीय चारित्र्य 1 राष्ट्रीय चारित्र्य 2 राष्ट्रीय चारित्र्य 3 संतांचा मानवधर्म 1 संतांचा मानवधर्म 2 संतांचा मानवधर्म 3 संतांचा मानवधर्म 4 संतांचा मानवधर्म 5 संतांचा मानवधर्म 6 संतांचा मानवधर्म 7 संतांचा मानवधर्म 8 संतांचा मानवधर्म 9 संतांचा मानवधर्म 10 संतांचा मानवधर्म 11 संतांचा मानवधर्म 12 संतांचा मानवधर्म 13 संतांचा मानवधर्म 14 संतांचा मानवधर्म 15 संतांचा मानवधर्म 16 संतांचा मानवधर्म 17 संतांचा मानवधर्म 18 संतांचा मानवधर्म 19 संतांचा मानवधर्म 20 संतांचा मानवधर्म 21 निसर्ग 1 निसर्ग 2 निसर्ग 3 निसर्ग 4 निसर्ग 5 निसर्ग 6 निसर्ग 7 निसर्ग 8 निसर्ग 9 मृत्यूचे काव्य 1 मृत्यूचे काव्य 2 मृत्यूचे काव्य 3 मृत्यूचे काव्य 4 मृत्यूचे काव्य 5 संतांची शिकवण