Get it on Google Play
Download on the App Store

जातिसंस्था विषयक सिद्धान्त

अमेरीकेतील कोलंबिया विद्यापीठामध्ये डॉ. ए.ए. गोल्डनविझर यांनी मानववंशशास्त्र विषयक भाग घेण्यासाठी भीमराव आंबेडकरांना बोलविले. त्यांनी आपला विषय ठरवला - 'भारतातील जाती, त्यांचा उगम, विकास आणि वास्तविकता'. हे वर्ष होतं १९१६ आणि तेव्हा बाबासाहेब हे केवळ २५ वर्षांचे होते.

तरुण आंबेडकरांनी या आपल्या शोध पुस्तिकेत जातिसंस्था विषयक खालिल सिद्धान्त मांडले.

वर्ग आणि जात तसे मानायचे झाले, तर निकटवर्ती होत. कालांतराने ते अलग होतात. बंदिस्त केलेली, गोठवलेला वर्ग म्हणजे 'जात'.

जातिसंस्था मनूने निर्माण केली हे डॉ. आंबेडकरांना मान्य नव्हते. मनूने जातीचा कायदा सांगितला नाही. तो ते करू शकता नव्हता. मनूपूर्वी कित्येक वर्षे जातिसंस्था अस्तित्वात होत्या. स्मृतिकार मनूने अस्तित्वात असलेल्या कायद्यांची संहिता बनवून, त्याला तात्त्वक आणि धार्मिक अधिष्ठान प्राप्त करून दिले.

जानेवारी ४, १९२८ च्या टाईम्स ऑफ इंडियात इंदूर संस्थानात अनुसूचित जातींना मिळणाऱ्या वाईट वागणुकीबद्दल वृत्तान्त आला होता. त्याची तुलना डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी १८ व्या शतकातील पेशवाईतील स्थितीशी केली.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी 'जात' या संकल्पनेची चिकित्सा करून तिचा शोध घेण्याचा प्रयत्न केला.

जात ही 'श्रमविभागणी' वरही अवलंबून नाही आणि 'नैसर्गिक कल वा योग्यतेवरही' अवलंबून नाही. व्यक्तीची कामे जात आधीच तयार करते. मूळ कुवतीच्या आधारे नव्हे तर, जन्मानुसार किंवा आई-वडीलांच्या सामाजिक स्थानानुसार ही नव्हे.

बाबासाहेब अांबेडकर

अमित
Chapters
बाबासाहेब अांबेडकर सुरुवातीचे जीवन उच्च शिक्षण कोलंबिया विद्यापीठ लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स आणि ग्रेज इन जातिसंस्था विषयक सिद्धान्त वकिली अस्पृश्यतेचा विरोध महाडचा सत्याग्रह बहिष्कृत हितकारिणी सभा मनुस्मृतीचे दहन मनुस्मृती दहन अंबादेवी मंदिर सत्याग्रह पर्वती मंदिर सत्याग्रह काळाराम मंदिर सत्याग्रह कृषी व शेती संबंधीचे विचार शेतकऱ्यांच्या मोर्चात सहभाग व खोती पद्धतीवर बंदी गोलमेज परिषद पुणे करार स्वतंत्र मजूर पक्ष 'बाबासाहेब' उपाधी राजकीय कार्य बहिष्कृत हितकारिणी सभेची स्थापना दलित शिक्षणसंस्थेची स्थापना पीपल्स एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना स्त्रियांसाठी कार्य स्वातंत्र्य लढा धर्मांतराची घोषणा धर्मविषयक दृष्टिकोन व धर्मचिकित्सा हिंदू कोड बिल भारतीय स्वातंत्र्याविषयी विचार दुसरा विवाह संविधानाची निर्मिती आर्थिक नियोजन रिझर्व बँक ऑफ इंडिया बुद्ध जयंतीचे प्रणेते बौद्ध धम्मात धर्मांतर महापरिनिर्वाण पत्रकारिता मानध पदव्या वारसा प्रेरणादायी आंबेडकर प्रत्येक भाषेत आंबेडकरवादी भारतीय समाजावरील प्रभाव लोकप्रिय संस्कृतीमध्ये