अध्याय दहावा

श्रीगणेशाय नमः ॥

कामगजविदारकपंचानना ॥ क्रोधजलदविध्वंसप्रभंजना ॥ मदतमहारकाचंडकिरणा ॥ चंद्रशेखरा वृषभध्वजा ॥१॥

मत्सरदुर्धराविपिनदहना ॥ दंभनगच्छेदका सहस्त्रनयना ॥ अहंकार अंधकारसुरमर्दना ॥ धर्मवर्धना भालनेत्रा ॥२॥

आनंदकैलासनगविहारा ॥ निगमागमवंद्या सुहास्यवक्रा ॥ दक्षमखदलना आनंदसमुद्रा ॥ ब्रह्मानंदा दयानिधे ॥३॥

नवामाध्यायाचे अंती ॥ उद्धरिला शबर सिंहकेतनृपती ॥ यावरी सूत शौनकादिकांप्रती ॥ नैमिषारण्यी सांगत ॥४॥

आनर्तदेशी वास्तव्य करीत ॥ एक द्विज नामे देवरथ ॥ वेदाध्ययनी शास्त्ररत ॥ पंडित आणि वंशज होय ॥५॥

त्याची कन्या चातुर्यखाणी ॥ शारदा नामे कमलनयनी ॥ जिचे स्वरूप देखोनी ॥ जन होती तटस्थ ॥६॥

तव ते झाली द्वादशवर्षी ॥ पित्याने लग्न करूनि संभ्रमेसी ॥ पद्मनाभद्विजासी ॥ देता झाला विधियुक्त ॥७॥

तोही परम अधीत ब्राह्मण ॥ सभाग्य आणि वेदसंपन्न ॥ जयाची विद्या पाहोन ॥ राजे होती तटस्थ ॥८॥

लग्नसोहळा जाहलियावरी ॥ काही दिवस होता श्वशुरघरी ॥ सायंकाळी नदीतीरी ॥ संध्यावंदनासी तो गेला ॥९॥

परतोन येता अंधार ॥ पायास झोंबला दुर्धर विखार ॥ तेथेच पडिले कलेवर ॥ नगरात हाक जाहली ॥१०॥

मातापित्यासमवेत ॥ शारदा धावोनि आली तेथ ॥ गतप्राण देखोनि प्राणनाथ ॥ शरीर घालीत धरणीवरी ॥११॥

म्हणे विद्याधनाचे सतेज ॥ आजि बुडाले माझे जहाज ॥ वोस पडली सेज ॥ बोले गुज कोणासी ॥१२॥

माझे बुडाले भांडार ॥ सर्परूपे वरी पडला तस्कर ॥ दग्ध झाली आभरणे समग्र ॥ म्हणोनि टाकी तोडोनिया ॥१३॥

देखोनि शारदेची करूणा ॥ अश्रु आले जनांचिया नयना ॥ म्हणती अहा पशुपते भाललोचना ॥ हे आता करील काय ॥१४॥

मग त्या विप्राचे करूनि दहन ॥ माता पिता बंधु आप्तजन ॥ शारदेशी संगे घेऊन ॥ सदनाप्रति गेले ते ॥१५॥

कित्येक दिवस झालियावरी ॥ घरची कार्यास गेली बाहेरी ॥ शारदा एकली मंदिरी ॥ तव एक अपूर्व वर्तले ॥१६॥

नैध्रुव नामे ऋषीश्वर ॥ वृद्ध तपस्वी गेले नेत्र ॥ शिष्य हाती धरोनि पवित्र ॥ सदना आला शारदेच्या ॥१७॥

शारदा आसन देऊनि सत्वर ॥ पूजन करोनि करी नमस्कार ॥ नैध्रुव म्हणे सौभाग्य वाढो अपार ॥ हो तुज पुत्र वेदवक्ता ॥१८॥

विप्रास न दिसे केवळ अंध ॥ अमोघ वदला आशीर्वाद ॥ हासोनि शारदा करी खेद ॥ शोक करी दुःखभरे ॥१९॥

म्हणे हे अघटित घडे केवी पूर्ण ॥ सांगितले पूर्ववर्तमान ॥ नैध्रुव म्हणे माझे वचन ॥ असत्य नोहे कल्पांती ॥२०॥

माझे जिव्हेबाहेर आले ॥ ते माघारे न सरे कदाकाळे ॥ माझे तपानुष्ठान वेगळे ॥ अघटित तेचि घडवीन ॥२१॥

घरची बाहेरूनि आली त्वरित ॥ माता पिता बंधु समस्त ॥ समूळ कळला वृत्तांत ॥ म्हणती विपरीत केवी घडे ॥२२॥

ऋषीचा आशीर्वाद अमोघ पवित्र ॥ क्षणे रंकाचा करी सहस्त्रनेत्र ॥ शापे न लागता क्षणमात्र ॥ कुळासहित संहारीत ॥२३॥

शापबळेचि विशेष ॥ सर्प केला राजा नहुष ॥ यादवकुळ निःशेष ॥ भस्म झाले ब्रह्मशापे ॥२४॥

ब्राह्मणी क्षोभोनि निर्धारी ॥ शुक्राची संपत्ति घातली सागरी ॥ ब्रह्मशापे मुरारी ॥ अंबऋषीचे जन्म घेत ॥२५॥

विधिहरिहर चित्ती ॥ ब्रह्मशापाचे भय वाहती ॥ विप्रशापे राव परिक्षिती ॥ भस्म झाला क्षणार्धे ॥२६॥

जमदग्नीचा क्रोध परम ॥ चौघे पुत्र केले भस्म ॥ स्त्रिया असता पांडुराजसत्तम ॥ भोग नाही सर्वदा ॥२७॥

विप्रशापाची नवलगती ॥ साठ सहस्त्र सागर जळती ॥ कुबेरपुत्र वृक्ष होती ॥ नारदशापेकरोनिया ॥२८॥

कृष्णासहित यादवकुळ ॥ ब्रह्मशापे भस्म झाले सकळ ॥ दंडकाऐसा नृपाळ ॥ क्षणमात्रे दग्ध केला ॥२९॥

ब्रह्मशाप परम दृढ ॥ नृगराज केला सरड ॥ धराधरशत्रु बळप्रचंड ॥ सहस्त्रभगे त्या अंगी ॥३०॥

क्षयरोगी केला अत्रिनंदन ॥ मेदिनीवसनाचे केले आचमन ॥ शाप देवोनि सूर्यनंदन ॥ दासीपुत्र केला पै ॥३१॥

पाषाणाचे करिती देव ॥ रंकाचेही करिती राव ॥ मंत्राक्षता टाकिता नवपल्लव ॥ कोरड्या काष्ठा फुटेल की ॥३२॥

ब्राह्मण थोर त्रिजगती ॥ हे ब्रह्मांड मोडोनि पुन्हा घडती ॥ यावरी नैध्रुव तियेप्रती ॥ बोलता झाला ते ऐका ॥३३॥

म्हणे ऐके शारदे यथार्थ ॥ तू धरी उमामहेशव्रत ॥ षडक्षरमंत्र विधियुक्त ॥ नित्य जप करावा ॥३४॥

म्हणे या व्रताचे फळ होय पूर्ण ॥ तववरी मी येथेचि राहीन ॥ मग त्याच्या अंगणात मठ करून ॥ राहाता झाला नैध्रुव तो ॥३५॥

म्हणे व्रताचा आरंभ प्रेमेसी ॥ करावा जाण चैत्रमासी ॥ अथवा मार्गशीर्षेसी ॥ शुक्लपक्षी करावा ॥३६॥

पाहोनि सुमुहूर्त सोमवर ॥ अष्टमी चतुर्दशी परिकर ॥ पूजावा उमामहेश्वर ॥ एक संवत्सर नेमेसी ॥३७॥

गुरुवचन शारदा ऐकोन ॥ तैसेचि करी न पडे न्यून ॥ नैधुवगुरूपासून ॥ षडक्षर मंत्र घेतला ॥३८॥

दिव्य शिवमंदिर करून ॥ वरी दिधले शुभ्र वितान ॥ चारी स्तंभ शोभायमान ॥ नानाफळे शोभताती ॥३९॥

अष्टगंधे सुवाससुमने ॥ भूमी शोधूनि रंगमाळा आस्तरणे ॥ षोडशवर्ण यंत्र करणे ॥ अष्टदळे तयामाजी ॥४०॥

तयामाजी चतुर्दळ ॥ त्यावरी घालोनि तांदूळ ॥ वरी घट स्थापूनि अढळ ॥ शोभा बहुत आणिजे ॥४१॥

उमामहेशप्रतिमा दोन्ही ॥ स्थापिजे सुवर्णाच्या करोनी ॥ मग एकनिष्ठा धरूनि ॥ षोडशोपचारी पूजिजे ॥४२॥

यथासांग ब्राह्मणसंतर्पण ॥ सुवासिनी पूजिजे प्रीतीकरून ॥ षड्रस चतुर्विध अन्न ॥ द्यावे भोजन तृप्तीवरी ॥४३॥

पुराणश्रवण कीर्तन ॥ येणेचि करावे जागरण ॥ गुरुवचनी विश्वास पूर्ण ॥ धरूनि वर्तणे सर्वदा ॥४४॥

कुंदेदुर्वण केवळ ॥ कर्पूरगौर पयःफेनधवल ॥ ज्योतिर्मय शुभ्र तेजाळ ॥ रजतवर्ण निर्मळ जो ॥४५॥

सूर्यकोटिसम तेज विरजित ॥ शुभ्र आभरणी भूषित ॥ जगदानंदकंद गुणातीत ॥ स्वर्धुनी विराजित मस्तकी ॥४६॥

शुभ्रजटामुकुटमंडित ॥ सर्प मणियुक्त विराजित ॥ किशोरचंद्र भाळी मिरवत ॥ भस्मचर्चित शुभ्र दिसे ॥४७॥

उन्मीलित भाललोचन ॥ केयूरांगद शुभ्र वीरकंकण ॥ मुंडमाळा शोभायमान ॥ दिसती लोचन सूर्येदुवत ॥४८॥

दिव्यगरुडपाचूहूनि वरिष्ठ ॥ विराजमान दिसेनीलकंठ ॥ दशभुज आयुधे सघट ॥ झळकती प्रळयचपळेऐसी ॥४९॥

खट्‌वांग त्रिशूळ कपाल डमरू ॥ अंकुश पाश घंटा नागधरू ॥ पिनाक पाशुपत कमलतेजाकारू ॥ शुभ्रवर्ण आयुधे ॥५०॥

शुभ्र तेजस्वी शार्दूलचर्मवसन ॥ शुभ्र स्फटिकवर्ण गजाजिन ॥ मणिमय शुभ्र सिंहासन ॥ नाना रत्‍ने विराजित ॥५१॥

कैलासगिरी शुभ्रवर्ण ॥ वरी मंडप शुभ्र सहस्त्रयोजन ॥ स्तंभविरहित सहस्त्रकिरण ॥ गगनी जेवी प्रकाशे पै ॥५२॥

ऐरावताहूनि विशाळ शुभ्र ॥ पुढे शोभे नंदिकेश्वर ॥ मणिमय कुंडले सुंदर ॥ शेष तक्षक झळकती ॥५३॥

ब्रह्मानंदसुख मुरोन ॥ ओतिले शिवस्वरूप सगुण आता भवानीचे ध्यान ॥ शारदा ध्यानी आणीत ॥५४॥

बाला तन्वंगी सुंदर ॥ विराजमान चंद्रशेखर ॥ चतुर्भुज पाशांकुशधर ॥ गदापद्मयुक्त जे ॥५५॥

सुरतरुसुमनमाळायुक्त ॥ मल्लिकाबकुळमळी विराजित ॥ इभमुक्तावतंस डोलत ॥ शोभा अद्भुत कोण वर्णी ॥५६॥

हरिमध्या भुजंगवेणी ॥ जलजवदना आकर्णनयनी ॥ द्वादशादित्यशोभा जघनी ॥ कांचीवरी झळकतसे ॥५७॥

मागे स्त्रिया वर्णिल्या बहुत ॥ निःसीमरूपलक्षणयुक्त ॥ ओवाळूनि टाकाव्या समस्त ॥ जिच्या पादांगुष्ठावरूनी ॥५८॥

कोटिमन्मथशोभा साजिरी ॥ त्रिभुवनजननी त्रिपुरसुंदरी ॥ ब्रह्मांड फोडोनिया वरी ॥ आंगींचा सुवास धावत ॥५९॥

पदमुद्रा जेथे उमटती ॥ तेथे आरक्तकमळे उगवती ॥ द्विजपंक्तीचा रंग पडता क्षिती ॥ खडे होती दिव्यमणि ॥६०॥

या ब्रह्मांडमंडपात देख ॥ ऐसे स्वरूप नाही आणिक ॥ शशि मित्र द्विमुख ॥ जिच्या तेजे शोभती ॥६१॥

विधिशक्रादि बाळे अज्ञान ॥ स्नहे निजगर्भी करी पाळण ॥ समस्त त्रिभुवनलावण्य ॥ ओतिले स्वरूप देवीचे ॥६२॥

विशाल ताटके प्रभा घन ॥ ओतिली शशिमित्रतेज गाळून ॥ गंडस्थळी प्रभा पूर्ण ॥ पडली झळके अत्यंत ॥६३॥

बिंबाधर अतिरिक्त ॥ नासिकींचे वरी डोलता मुक्त ॥ प्रवाळचि केवळ भासत ॥ तेज अमित न वर्णवे ॥६४॥

नेत्रांजनप्रभा पडली मुक्तशिरी ॥ तो गुंजेऐसे दिसे क्षणभरी ॥ जगन्माता हास्य करी ॥ तो रंग दिसे शुभ्र मागुती ॥६५॥

ओळीने बैसल्या हंसपंक्ती ॥ तैसे द्विज हासता झळकती ॥ मुक्तशुभ्रवर्ण मागुती ॥ हैमवतीचे झळकती ॥६६॥

दंतपंक्ती शुभ्र अत्यंत ॥ अधरप्रभेने आरक्त भासत ॥ डाळिंबबीज पक्व शोभत ॥ क्षणैक तैसे दीसती ॥६७॥

कंठीचे मुक्ताहार संपूर्ण ॥ दिसती इंद्रनीळासमान ॥ श्यामलांगप्रभा दैदीप्यमान ॥ मुक्तामाजी बिंबली ॥६८॥

कमंडलु तेजस्वी सुंदर ॥ तेवी विश्वजननिचे पयोधर ॥ कुमार आणि इभवक्र ॥ ज्यातील अमृत प्राशिती ॥६९॥

प्रळयचपळा गाळोनि समग्र ॥ रंगविले वाटे देवीचे अंबर ॥ मुक्तालग कंचुकी प्रभाकर ॥ बाहुभूषणे झळकती ॥७०॥

इंद्रनीलकीलवर्णी ॥ लीलावेषधारिणी ॥ भक्तानुग्रहकारिणी ॥ प्रलयरूपिणी आदिमाता ॥७१॥

आदिपुरुषाची ज्ञानकळा ॥ घडी मोडी ब्रह्मांडमाळा ॥ जिचे स्वरूप पाहता डोळा ॥ जाश्वनीळा धणी न पुरे ॥७२॥

कृत्तिकापुंज झळके गगनी ॥ तैसे जलजघोस डोलती कर्णी ॥ अरुणसंध्यारागा उणे आणी ॥ कुंकुमरेखा आरक्तपणे ॥७३॥

विश्वप्रलयी शिव सगुणपण ॥ टाकोनि होता तत्काळ निर्गुण ॥ परी तिचे सौभाग्य गहन ॥ ताटंककुंकुममहिमा हा ॥७४॥

दोन वेळा वरिले कर्पूरगौरा ॥ भवानीने लाविला कपाळी बिजवरा ॥ तांबूलरेखांकितवदनचंद्रा ॥ अपार कवी वर्णिती ॥७५॥

प्रयागी त्रिवेणी जैसी ॥ अंबेची वेणी शोभे तैसी ॥ कृष्णवर्ण कुरळ निश्चयेसी ॥ आदित्यनंदिनी होय ते ॥७६॥

शुभ्र हार गुंफिला दिव्यसुमनी ॥ तेचि ब्रह्मांडावरूनि स्वर्धुनी ॥ माजी आरक्तपुष्पे दिसती नयनी ॥ पद्मजनंदिनी ॥ गुप्त ते ॥७७॥

मूदराखडी मच्छकच्छादि अलंकार ॥ हे प्रयागी तळपती जलचर ॥ केशाग्री गुच्छ विशाळ थोर ॥ सागराकार शोभती ॥७८॥

काय ब्रह्मांडे गुंफिली सकळ ॥ तेचि डोलत मोहनमाळ ॥ जीवशिव दोन्ही तेजाळ ॥ आवरोनि धरिले दोन पक्षी ॥७९॥

अक्षय सौभाग्य नव्हे खंडन ॥ म्हणून वज्रचूडेमंडित कर जाण ॥ दशांगुळी मुद्रिका बंधु जनार्दन ॥ दशावतार नटलासे ॥८०॥

पायी नुपुरे पैंजण ॥ गर्जता शिव समाधि विसरून ॥ पाहे मुखचंद्र सावधान ॥ नेत्रचकोरे करोनिया ॥८१॥

भक्त जे का एकनिष्ठ ॥ पायी दोल्हारे जोडवी अनुवट ॥ ऐसे स्वरूप वरिष्ठ ॥ शारदा ध्यात ब्रह्मानंदे ॥८२॥

ऐसे एक संवत्सरपर्यंत ॥ आचरली उमामहेश्वरव्रत ॥ नैध्रुव उद्यापन करवित ॥ यथाविधिप्रमाणे ॥८३॥

अकरा शते दंपत्ये ॥ वस्त्र अलंकारदक्षिणायुक्त ॥ पूजोनि शारदा हर्षभरित ॥ तव रवि अस्त पावला ॥८४॥

जप ध्यान कीर्तन करीत ॥ शारदा गुरुजवळी बैसत ॥ अर्धयामिनी झालिया अकस्मात ॥ भवानी तेथे प्रगटली ॥८५॥

असंभाव्य तेज देखोनी ॥ नैध्रुवासी नेत्र आले तेचि क्षणी ॥ नैध्रुव शारदा लागती चरणी ॥ प्रेमभावेकरूनिया ॥८६॥

देवीचे करिती स्तवन ॥ उभे ठाकती कर जोडून ॥ परी त्या दोघांवाचून ॥ आणिक कोणी न देखती ॥८७॥

जय जय भवानी जगदंबे ॥ मूळप्रकृतिप्रणवस्वयंभे ॥ ब्रह्मानंदपददायिनी सर्वारंभे ॥ चिद्विलासिनी तू माये ॥८८॥

धराधरेंद्रनंदिनी ॥ सौभाग्यसरिते हेरंबजननी ॥ भक्तह्रदयारविंदचिन्मयखाणी ॥ वेदपुराणी वंद्य तू ॥८९॥

तुझिये कृपे निश्चिती ॥ गर्भांधासी नेत्र येती ॥ मागे सांडूनि पवनगती ॥ पांगुळ धावती कृपे तुझ्या ॥९०॥

मुके होतील वाचाळ ॥ मूर्ख पंडित होय तात्काळ ॥ रत्‍ने होती सिकताहरळ ॥ गारा होती चिंतामणी ॥९१॥

भवभयहारके भवानी ॥ भक्तपाळके मनोल्हासिनी ॥ वेदमाते द्विजजनरंजनी ॥ वेधले ध्यानी ब्रह्मादिक ॥९२॥

त्रिपुरसुंदरी त्रिभुवनजननी ॥ दोषत्रयहारके त्रितापशमनी ॥ त्रिकाळ जे सादर तव ध्यानी ॥ त्रिदेहविरहित ते ॥९३॥

शिवमानससरोवरमराळिके ॥ जय जय विज्ञानचंपककळिके ॥ सकळ ऐश्वर्यकल्याणदायके ॥ सर्वव्यापके मृडानी ॥९४॥

ऐसे ऐकता सुप्रसन्न ॥ देवी म्हणे माग वरदान ॥ नैध्रुवे वृत्तांत मुळींहून ॥ शारदेचा सांगितला ॥९५॥

मम मुखांतूनि वचन आले ॥ ते अंबे पाहिजे सत्य केले ॥ तुवा जरी मनी धरिले ॥ तरि काय एक न करिसी ॥९६॥

यावरी शिवजाया बोले वचना ॥ हे शारदा पूर्वी शुभानना ॥ द्रविडदेशी विप्रकन्या ॥ नाम भामिनी इयेचे ॥९७॥

इच्या भ्रतारासी स्त्रिया दोघीजणी ॥ ही धाकुटी प्रिया मृदुभाषिणी ॥ इणे वर वश करोनी ॥ वडील कामिनी विघडविली ॥९८॥

शेजारी एक जार होता ॥ तो ईस बहुत दिवस जपत असता ॥ एकांत पाहोन इच्या हाता ॥ धरिता झाला दुर्बुद्धि ॥९९॥

इणे नेत्र करोनि आरक्त ॥ झिटकाविला तो जार पतित ॥ मग तो होवोनि खेदयुक्त ॥ गृहासी गेला दुरात्मा ॥१००॥

इचे त्यासी लागले ध्यान ॥ सुरतआलिंगन आठवून ॥ इच्या ध्यासेकरून ॥ तो जार मृत्यु पावला ॥१॥

ईस विधवा हो म्हणून ॥ इच्या सवतीने शापिले दारुण ॥ मग तीही पावली मरण ॥ इच्या दुःखेकरूनिया ॥२॥

मग हेही काळे मृत्यु पावली ॥ तेचि शारदा हे जन्मली ॥ पूर्वीच्या जारे ईस वरिली ॥ ये जन्मी जाण निर्धारे ॥३॥

तोचि पद्मनाभ ब्राह्मण ॥ गेला इसी दावा साधून ॥ इचा पूर्वजन्मींचा भ्रतार जाण ॥ द्रविडदेशी आहे आता ॥४॥

तीनशेसाठ योजन ॥ येथोनि दूर आहे ब्राह्मण ॥ स्त्रीहीन इचे स्वरूप आठवून ॥ तळमळीत सर्वदा ॥५॥

तो ईस स्वप्नामध्ये नित्य येवोन ॥ भोग देईल प्रीतीकरून ॥ जागृतीहूनि विशेष जाण ॥ सुख होईल इयेते ॥६॥

ऐसे लोटता बहुत दिवस ॥ पुत्र एक होईल शारदेस ॥ शारदानंदन नाम तयास ॥ लोकी विख्यात जाण पा ॥७॥

ईस नित्य भोगी होईल जो हरिख ॥ तैसाच विप्र पावेल सुख ॥ स्वप्नानंदे विशेष देख ॥ तृप्ति होईल निर्धारे ॥८॥

ऐसे तयासी सागोन ॥ अंबा पावली अंतर्धान ॥ त्यावरी शारदा नित्य स्वप्न ॥ देखती झाली तैसेचि ॥९॥

तव ती झाली गरोदर ॥ जन निंदा करितीसमग्र ॥ दीर भावे सासू श्वशुर ॥ आप्त सोयरे सर्व आले ॥११०॥

देवीचे करणे अघटित ॥ खदखदा जन हासत ॥ म्हणती हे केवी घडे विपरीत ॥ अंबा ईस भेटली कधी ॥११॥

एक म्हणती कर्ण नासिक छेदून ॥ बाहेर घाला खरारोहण करून ॥ तो आकाशवाणी बोले गर्जोन ॥ सत्य गर्भ शारदेचा ॥१२॥

जन परम अमंगळ ॥ म्हणती हे कापट्यवाणी सकळ ॥ त्यात एक वृद्ध होता पुण्यशीळ ॥ वदता झाला ते ऐका ॥१३॥

ईश्वरी मायेचे अगम्य चरित्र ॥ अघटित घडवी निर्धार ॥ स्तंभेविण धरिले अंबर ॥ कुंभिनी तरे जळावरी ॥१४॥

ग्रहगण भगणे विधु मित्र ॥ यास आहे कोणाचा आधार ॥ सर्वदेही व्यापक परमेश्वर ॥ परी शोधिता ठायी न पडे ॥१५॥

परस्परे पंचभूतांसी वैर ॥ ती एकरूपे चालती कौतुक थोर ॥ जननीगर्भी जीव समग्र ॥ रक्षितो कैसा पहा हो ॥१६॥

काय एक न करी जगन्नाथ ॥ राजा पूर्वी यूपकेत ॥ त्याचे जळी पडले रेत ॥ ते जळ प्राशित वेश्या एक ॥१७॥

तितुकेनि झाली ते गर्भिणी ॥ पुत्र प्रसवली उत्तमगुणी ॥ विभांडकाचे रेत जळी पडोनी ॥ ते जळ हरिणी प्राशीत ॥१८॥

तोचि झाला ऋषिश्रृंगी ॥ तेणे ख्याती केली दशरथयागी ॥ सौराष्ट्रराजा स्पर्शता करे मृगी ॥ दिव्य पुत्र प्रसवली ॥१९॥

सत्यवती मत्स्यगर्भसंभूत ॥ तो मत्स्य राजपुत्र होत ॥ महिषासुर दैत्य ॥ महिषीगर्भी जन्मला ॥१२०॥

कित्येक ऋषि करुणावंत ॥ वचनमात्रे गर्भ राहत ॥ रेवतीरमण जन्मत ॥ रोहिणीपोटी कैसा पा ॥२१॥

सांबाचे पोटी मुसळ झाले ॥ ते कोणी कैसे घातले ॥ कुंतीपोटी पांडव जन्मले ॥ पाच देवांसमागमे ॥२२॥

ऐसे बोलती वृद्धजन ॥ तरी निंदा करिती दुर्जन ॥ मागुती देववाणी झाली पूर्ण ॥ ऐका वचन मूर्ख हो ॥२३॥

शारदेस कोणी असत्य म्हणती ॥ तरी जिव्हा चिरोनी किडे पडती ॥ ऐसे ऐकता सात्त्विक सुमती ॥ सत्य सत्य म्हणती त्रिवाचा ॥२४॥

कित्येक दुर्जन पुन्हा बोलत ॥ हे सर्वही कापट्य असत्य ॥ तो जिव्हा चिरोनि अकस्मात ॥ किडे गळो लागले ॥२५॥

हे देखोनि सर्व जन ॥ शारदेसी घालिती लोटांगण ॥ म्हणती माते तू सत्य पूर्ण ॥ जाणकीरेणुकेसारखी ॥२६॥

मग तीस पुत्र झाला सतेज ॥ लोक म्हणती शारदात्मज ॥ वाढत जैसा द्विजराज ॥ शुद्धद्वितीयेपासुनी ॥२७॥

उपनयन झालिया पूर्ण ॥ आठवे वर्षी वेदाध्ययन ॥ चारी वेद षट्‌शास्त्रे जाण ॥ मुखोद्गत पुराणे ॥२८॥

नवग्रहात जैसा वासरमणी ॥ तेवी पंडितात अग्रगणी ॥ जेणे अनुष्ठाने पिनाकपाणी ॥ प्रसन्न केला सर्वस्वे ॥२९॥

यावरी शारदा पुत्रसमवेत ॥ लक्षूनि शिवरात्रिव्रत अद्भुत ॥ गोकर्णक्षेत्राप्रति जात ॥ यात्रा बहुत मिळाली ॥१३०॥

तो द्रविडदेशींचा ब्राह्मण ॥ तोही आला यात्रेलागून ॥ परस्परे पाहून ॥ कष्टी होती अंतरी ॥३१॥

परस्परा कळली खूण ॥ पूर्वी देवी बोलिली वचन ॥ उमामहेश्वर व्रताचे पुण्य ॥ अर्ध देई पतीसी ॥३२॥

पुत्र देई त्याचा त्यास ॥ तू त्यापासी राहे चार मास ॥ समागम न करी निःशेष ॥ शिवपदासी पावसी ॥३३॥

मग शिवरात्रियात्रा करून ॥ भ्रतारासी केले नमन ॥ म्हणे हा घ्या आपुला नंदन ॥ म्हणोनि करी दीधला ॥३४॥

उमामहेश्वरव्रत ॥ त्याचे अर्धपुण्य देत ॥ मग शारदा सवे जात ॥ द्रविडदेशाप्रति तेव्हा ॥३५॥

शारदा व्रतस्थ पूर्ण ॥ दुरून पतीचे घे दर्शन ॥ विख्यात झाला शारदानंदन ॥ महापंडित पृथ्वीवरी ॥३६॥

तप आचरला अपार ॥ मातृपितृभजनी सादर ॥ माता भवानी पिता शंकर ॥ हेचि भावना तयाची ॥३७॥

जो न करी जनकजननीचे भजन ॥ धिक् त्याचे तप ज्ञान ॥ धिक् विद्या धिक् थोरपण ॥ धिक् भाग्य तयाचे ॥३८॥

घरी साठवी स्त्रियेचे गोत ॥ आणि मायबापा शिणवीत ॥ अन्न नेदी बाहेर घालीत ॥ शब्दबाणे ह्रदय भेदी ॥३९॥

तो जरी पढला षट्‍शास्त्र ॥ परी अनामिकाहूनि अपवित्र ॥ त्याचे न पहावे वक्र ॥ विटाळ कदान व्हावा ॥१४०॥

यद्यपि झाला स्पर्श जाण ॥ तरी करावे सचैल स्नान ॥ महादोषी तो कृतघ्न ॥ यम दारुण गांजीत ॥४१॥

यावरी शारदेचा भ्रतार ॥ महातपस्वी योगीश्वर ॥ शरीर ठेवोनि परत्र ॥ पावला तो शिवपदा ॥४२॥

शारदाही चिंतूनि मदनदहन ॥ करी विधियुक्त सहगमन ॥ पतीसमवेत कैलासभुवन ॥ पावोन सुखे राहिली ॥४३॥

शिवलीलामृत सुरस पूर्ण ॥ किंवा हे दिव्य रसायन ॥ भवरोगी सेविता जाण ॥ आरोग्य होऊन शिव होती ॥४४॥

जे मृत्यूने कवळिले सहज ॥ त्यांसी नावडे हा रसराज ॥ ज्यांची सुकृते तेजःपुंज ॥ तेचि अधिकारी येथींचे ॥४५॥

ब्रह्मानंदे श्रीधर ॥ श्रोतया विनवी जोडोनि कर ॥ शिवलीलाम्रुत निर्जर ॥ तुम्ही सेवा आदरे ॥४६॥

पुढील अध्यायी सुरस कथा ॥ पावन होय श्रोता वक्ता ॥ मृडानीसहित शिव तत्त्वता ॥ पाठीराखी सर्वार्थी ॥४७॥

शिवलीलामृत ग्रंथ प्रचंड ॥ स्कंदपुराण ब्रह्मोत्तरखंड ॥ परिसोत सज्जन अखंड ॥ दशमाध्याय गोड हा ॥१४८॥

इति दशमोऽध्यायः समाप्तः ॥१०॥

॥श्रीसांबसदाशिवार्पणमस्तु॥