Get it on Google Play
Download on the App Store

गाथा २४०१ ते २७००

2401
 साकरेचें नाम घेतां कळे गोडी । तैसी आह्मां जोडी वैष्णवांची ॥1॥
मोक्ष गांठी असे ठेविला बांधोनी । सोस तो भजनीं आवडीचा ॥ध्रु.॥
भोजनाची चिंता माय वाहे बाळा । आह्मांसि तरी खेळावरि चित्त ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मी देहउपकारें । गाऊं निरंतर नाचों लागों ॥3॥

2402
 सुखें घेऊं जन्मांतरें । एक बरें इहलोकीं ॥1॥
पंढरीचे वारकरी । होतां थोरी जोडी हे॥ध्रु.॥
हरिदासांचा समागम। अंगीं प्रेम विसांवे ॥2॥
तुका ह्मणे हें चि मन । इच्छादान मागतसे ॥3॥

2403
 करूं जातां सन्निधान । क्षणि जन पालटे ॥1॥
आतां गोमटे ते पाय । तुझे माय विठ्ठले ॥ध्रु.॥
हें तों आलें अनुभवा । पाहावें जीवावरूनि ॥2॥
तुका ह्मणे केला त्याग । सर्वसंग ह्मणऊनि ॥3॥

2404
 क्षीर मागे तया रायतें वाढी । पाधानी गधडी ऐशा नांवें ॥1॥
समयो जाणां समयो जाणां । भलतें नाणां भलतेथें॥ध्रु.॥
अमंगळ वाणी वदवी मंगळी । अशुभ वोंगळी शोभन तें ॥2॥
तुका ह्मणे नेणें समयो ठाया ठाव । राहाडी ते वाव नरकाडी ॥3॥

2405
 विंचा पीडी नांगी । ज्याचा दोष त्याचे अंगीं ॥1॥
केला पाहिजे विचार । मन मित्र दावेदार ॥ध्रु.॥
मधुरा उत्तरीं । रांवा खेळे उरावरी ॥2॥
तुका ह्मणे रेडा । सुखें जाती ऐशा पीडा ॥3॥

2406
 तीथाअची अपेक्षा स्थळीं वाढे धर्म । जाणावें तें वर्म बहु पुण्य ॥1॥
बहु बरी ऐसी भाविकांची जोडी । काळ नाहीं घडी जात वांयां ॥ध्रु.॥
करूनी चिंतन करवावें आणिकां । तो या जाला लोकां नाव जगीं ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसे परउपकारी । त्यांच्या पायांवरी डोइऩ माझी ॥3॥

2407
 भयाची तों आह्मां चिंत्तीं । राहो खंती सकेना ॥1॥
समपिऩलों जीवें भावें । काशा भ्यावें कारणें ॥ध्रु.॥
करीन तें कवतुकें। अवघें निकें शोभेल ॥2॥
तुका ह्मणे माप भरूं । दिस सारूं कवतुकें ॥3॥

2408
 पाचारितां धावे । ऐसी ठायींची हे सवे ॥1॥
बोले करुणा वचनीं । करी कृपा लावी स्तनीं ॥ध्रु.॥
जाणे कळवळा । भावसिद्धींचा जिव्हाळा ॥2॥
तुका ह्मणे नाम । मागें मागें धांवे प्रेम॥3॥

2409
 कां जी माझे जीवीं । आळस ठेविला गोसावीं ॥1॥
येवढा घात आणीक काय । चिंतनासी अंतराय ॥ध्रु.॥
देहआत्म वंदी । केला घात कुबुद्धी ॥2॥
तुका ह्मणे मन । कळवळी वाटे सीण ॥3॥

2410
 दर्शनाचें आर्त जीवा । बहु देवा राहिलें ॥1॥
आतां जाणसी तें करीं । विश्वंभरीं काय उणें ॥ध्रु.॥
येथें जरी उरे चिंता । कोण दाता याहूनी ॥2॥
तुका ह्मणे जाणवलें । आह्मां भलें एवढेंच॥3॥

2411
 बैसों पाठमोरीं । मना वाटे तैसे करीं ॥1॥
परिं तूं जाणसीं आवडीं । बाळा बहुतांचीं परवडी ॥ध्रु.॥
आपुलाल्या इच्छा। मागों जया व्हावें जैशा ॥2॥
तुका ह्मणे आइऩ । नव्हसी उदास विठाइऩ ॥3॥

2412
 विश्वंभरा वोळे । बहुत हात कान डोळे ॥1॥
जेथें असे तेथें देखे । मागितलें तें आइके ॥ध्रु.॥
जें जें वाटे गोड । तैसें पुरवितो कोड ॥2॥
तुका ह्मणे भेटी । कांहीं पडों नेदी तुटी ॥3॥

2413
 दाटे कंठ लागे डोिळयां पाझर । गुणाची अपार वृिष्ट वरी ॥1॥
तेणें सुखें छंदें घेइऩन सोंहळा । होऊनि निराळा पापपुण्यां॥ध्रु.॥
तुझ्या मोहें पडो मागील विसर । आलापें सुस्वर करिन कंठ ॥2॥
तुका ह्मणे येथें पाहिजे सौरस । तुह्मांविण रस गोड नव्हे॥3॥

2414
 पसरूनि राहिलों बाहो । सोयी अहो तुमचिये ॥1॥
आतां यावें लागवेगें । पांडुरंगे धांवत ॥ध्रु.॥
बैसायाची इच्छा कडे। चाली खडे रुपताती ॥2॥
तुका ह्मणे कृपाळुवा । करीन सेवा लागली ॥3॥

2415
 आह्मी जालों एकविध । सुद्या सुदें असावें ॥1॥
यावरी तुमचा मोळा । तो गोपाळा अकळ ॥ध्रु.॥
घेतलें तें उसणें द्यावें । कांहीं भावें विशेषें ॥2॥
तुका ह्मणे क्रियानष्ट । तरी कष्ट घेतसां ॥3॥

2416
 आह्मी आर्तभूत जिवीं । तुह्मी गोसावी तों उदास॥1॥
वादावाद समर्थाशीं । काशानशीं करावा ॥ध्रु.॥
आह्मी मरों वेरझारीं। स्वामी घरीं बैसले ॥2॥
तुका ह्मणे करितां वाद । कांहीं भेद कळेना॥3॥

2417
 पुसावें तें ठाइऩ आपुल्या आपण । अहंकारा शून्य घालूनियां ॥1॥
येर वाग्जाळ मायेचा अहंकार । वचनाशीं थार अYाान तें ॥ध्रु.॥
फळ तें चि बीज बीज तें ची फळ । उपनांवें मूळ न पालटे ॥2॥
तुका ह्मणे अवघे गव्हांचे प्रकार । सोनें अलंकार मिथ्या नांव ॥3॥

2418
 माझी आतां सत्ता आहे । तुह्मां पायां हे वरती ॥1॥
एकाविण नेणें दुजा । पंढरिराजा सर्वांगें ॥ध्रु.॥
पुरवावी केली आळी । जे जे काळीं मागण तें ॥2॥
तुका ह्मणे सुटसी कैसा । धरूनि दिशा राहिलों ॥3॥

2419
 फावलें तुह्मां मागें । नवतों लागें पावलों ॥1॥
आलों आतां उभा राहें । जवळी पाहें सन्मुख ॥ध्रु.॥
घरीं होती गोवी जाली । कामें बोली न घडे चि ॥2॥
तुका ह्मणे धडफुडा । जालों झाडा देइप देवा ॥3॥

2420
 आतां नये बोलों अव्हेराची मात । बाळावरि चित्त असों द्यावें ॥1॥
तुज कां सांगणें लागे हा प्रकार । परि हें उत्तर आवडीचें ॥ध्रु.॥
न वंचीं वो कांहीं एकही प्रकार । आपणां अंतर नका मज ॥2॥
तुका ह्मणे मोहो राखावा सतंत । नये पाहों अंत पांडुरंगा ॥3॥

2421
 करूनि राहों जरी आत्मा चि प्रमाण । निश्चळ नव्हे मन काय करूं ॥1॥
जेवलिया विण काशाचे ढेंकर । शब्दाचे प्रकार शब्द चि ते ॥ध्रु.॥
पुरे पुरे आतां तुमचें ब्रह्मYाान । आह्मासी चरण न सोडणें ॥2॥
विरोधें विरोध वाढे पुढतोपुढती । वासनेचे हातीं गर्भवास ॥3॥
सांडीमांडीअंगीं वसे पुण्यपाप । बंधन संकल्प या चि नांवें ॥4॥
तुका ह्मणे नाहीं मुHता मोकळी । ऐसा कोण बळी निरसी देह ॥5॥

2422
 तुमचे स्तुतियोग्य कोटें माझी वाणी । मस्तक चरणीं ठेवीतसें ॥1॥
भिHभाग्य तरी नेदीं तुळसीदळ । जोडूनि अंजुळ उभा असें ॥ध्रु.॥
कैचें भाग्य ऐसें पाविजे संनिध । नेणें पाळूं विध करुणा भाकीं ॥2॥
संतांचे सेवटीं उिच्छष्टाची आस । करूनियां वास पाहातसें ॥3॥
करीं इच्छा मज ह्मणोत आपुलें । एखादिया बोलें निमित्याच्या ॥4॥
तुका ह्मणे शरण आलों हें साधन । करितों चिंतन रात्रदिवस ॥5॥

2423
 सर्वविशीं आह्मीं हे चि जोडी केली । स्वीमीची साधिली चरणसेवा ॥1॥
पाहिलें चि नाहीं मागें परतोनी । जिंकिला तो क्षणीं क्षण काळ ॥ध्रु.॥
नाहीं पडों दिला विचाराचा गोवा । नाहीं पाठी हेवा येऊं दिला ॥2॥
केला लाग वेगीं अवघी चि तांतडी । भावना ते कुडी दुराविली ॥3॥
कोठें मग ऐसें होतें सावकास । जळो तया आस वेव्हाराची ॥4॥
तुका ह्मणे लाभ घेतला पालवीं। आतां नाहीं गोवी कशाची ही ॥5॥

2424
 येणें मुखें तुझे वणाअ गुण नाम । तें चि मज प्रेम देइप देवा ॥1॥
डोळे भरूनियां पाहें तुझें मुख । तें चि मज सुख देइप देवा ॥ध्रु.॥
कान भरोनियां ऐकें तुझी कीर्ती । ते मज विश्रांती देइऩ देवा ॥2॥
वाहें रंगीं टाळी नाचेन उदास । हें देइप हातांस पायां बळ॥3॥
तुका ह्मणे माझा सकळ देहभाव । आणीक नको ठाव चिंतूं यासी ॥4॥

2425
 तूं माझा मायबाप सकळ वित्त गोत । तूं चि माझें हित करिता देवा ॥1॥
तूं चि माझा देव तूं चि माझा जीव । तूं चि माझा भाव पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
तूं चि माझा आचार तूंचि माझा विचार। तूं चि सर्व भार चालविसी ॥2॥
सर्व भावें मज तूं होसी प्रमाण । ऐसी तुझी आण वाहातुसें ॥3॥
तुका ह्मणे तुज विकला जीवभाव। कळे तो उपाव करीं आतां ॥4॥

2426
 वारंवार तुज द्यावया आठव । ऐक तो भाव माझा कैसा॥1॥
गेले मग नये फिरोन दिवस । पुडिलांची आस गणित नाहीं ॥ध्रु.॥
गुणां अवगुणांचे पडती आघात । तेणें होय चित्त कासावीस ॥2॥
कांहीं एक तुझा न देखों आधार । ह्मणऊनी धीर नाहीं जीवा ॥3॥
तुका ह्मणे तूं ब्रह्मांडाचा जीव । तरी कां आह्मी कींव भाकीतसों ॥4॥

2427
 असोत हे तुझे प्रकार सकळ । काय खळखळ करावी हे ॥1॥
आमुचें स्वहित जाणतसों आह्मी । तुझें वर्म नामीं आहे तुझ्या ॥ध्रु.॥
विचारितां आयुष्य जातें वांयांविण । रोज जन्मा गोवण पडतसे ॥2॥
राहेन मी तुझे पाय आठवूनी । आणीक तें मनीं येऊं नेदीं ॥3॥
तुका ह्मणे येथें येसी अनायासें । थोर तुज पिसें कीर्तनाचें ॥4॥

2428
 विष्णुदासां भोग । जरी आह्मां पीडी रोग ॥1॥
तरि हें दिसे लाजिरवाणें । काय तुह्मांसी सांगणें ॥ध्रु.॥
आह्मां काळें खावें । बोलिलें तें वांयां जावें ॥2॥
तुका ह्मणे दास । आह्मी भोगूं गर्भवास ॥3॥

2429
 भावें गावें गीत । शुद्ध करूनियां चित्त ॥1॥
तुज व्हावा आहे देव । तरि हा सुलभ उपाव ॥ध्रु.॥
आणिकांचे कानीं । गुण दोष मना नाणीं ॥2॥
मस्तक ठेंगणा । करी संतांच्या चरणा॥3॥
वेचीं तें वचन । जेणें राहे समाधान ॥4॥
तुका ह्मणे फार । थोडा तरी पर उपकार ॥5॥

2430
 वचन तें नाहीं तोडीत शरीरा । भेदत अंतरा वज्रा- ऐसें ॥1॥
कांहीं न सहावें काशा करणें । संदेह निधान देह बळी॥ध्रु.॥
नाहीं शब्द मुखीं लागत तिखट । नाहीं जड होत पोट तेणें ॥2॥
तुका ह्मणे जरी गिळे अहंकार । तरी वसे घर नारायण॥3॥

2431
 नव्हो आतां जीवीं कपटवसती । मग काकुळती कोणा यावें ॥1॥
सत्याचिये मापें गांठीं नये नाड । आदि अंत गोड नारायण ॥ध्रु.॥
चोखटिया नाहीं विटाळाचा आघात । साच ते साचांत सांचा पडे ॥2॥
विचारिली वाट उसंत सीतळ । बुद्धीपुढें बळ तृणतुल्य ॥3॥
आहाराच्या घासें पचोनियां जिरे । वासना ही उरे उर्वरीत ॥4॥
तुका ह्मणे ताळा घालावा वचनीं । तूं माझी जननी पांडुरंगे ॥5॥

2432
 नव्हती हीं माझीं जायाचीं भूषणें । असे नारायणें उचित केलें ॥1॥
शब्दाच्या वोवोनी रत्नाचिया माळा । मुळींच जिव्हाळा झरवणी ॥ध्रु.॥
अर्थांतरीं असे अनुभवसेवन । परिपाकीं मन साक्ष येथें ॥2॥
तुका ह्मणे मज सरतें परतें । हें नाहीं अनंतें उरों दिलें ॥3॥

2433
 सहज लीळा मी साक्षी याचा । नये वंचूं वाचा ऐसें जालें ॥1॥
उपक्रमें वदे निशब्दाची वाणी । जे कोठें बंधनीं गुंपों नेणें ॥ध्रु.॥
तम नासी परि वेव्हारा वेगळा । रविप्रभाकळा वर्ते जन॥2॥
तुका ह्मणे येथें गेला अतिशय । आतां पुन्हा नये तोंड दावूं ॥3॥

2434
 बोलाल या आतां आपुल्यापुरतें । मज या अनंतें गोवियेलें ॥1॥
झाडिला न सोडी हातींचा पालव । वेधी वेधें जीव वेधियेला ॥ध्रु.॥
तुमचे ते शब्द कोरडिया गोष्टी । मज सवें मिठी अंगसंगें ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मां होइऩल हे परी । अनुभव वरी येइऩल मग ॥3॥

2435
 जैशा तुह्मी दुरी आहां । तैशा राहा अंतरें ॥1॥
नका येऊं देऊं आळ । अंगीं गोपाळ जडलासे ॥ध्रु.॥
अवघा हा चि राखा काळ । विक्राळ चि भोंवता ॥2॥
तुका ह्मणे मज ऐशा । होतां पिशा जगनिंद्य ॥3॥

2436
 सतीचें तें घेतां वाण । बहु कठीण परिणामीं ॥1॥
जिवासाटीं गौरव वाढे । आहाच जोडे तें नव्हे ॥ध्रु.॥
जरि होय उघडी दृिष्ट । तरि गोष्टी युद्धाच्या ॥2॥
तुका ह्मणे अंगा येतां । तरी सत्ता धैर्याची ॥3॥

2437
 आडवा तो उभा । असे दाटोनियां प्रभा ॥1॥
देव नाहीं एकविध । एक भाव असे शुद्ध ॥ध्रु.॥
भेदाभेद आटी । नाहीं फार कोठें तुटी ॥2॥
तुका ह्मणे गोवा । उगवा वेव्हाराचा हेवा॥3॥

2438
 एका बोटाची निशाणी । परीपाख नाहीं मनीं ॥1॥
तरिं तें संपादिलें सोंग । कारणावांचूनियां वेंग ॥ध्रु.॥
वैष्णवांचा धर्म। जग विष्णु नेणे वर्म ॥2॥
अतिशयें पाप । तुका सत्य करी माप ॥3॥

2439
 सत्यत्वेंशीं घेणें भHीचा अनुभव । स्वामीचा गौरव इच्छीतसें ॥1॥
मग तें अवीट न भंगे साचारें । पावलें विस्तारें फिरों नेणे ॥ध्रु.॥
वाणी वदे त्याचा कोणांसी विश्वास । अभयें करें दास सत्य तइप ॥2॥
तुका ह्मणे आधीं न करीं तांतडी । पायीं जाली जोडी तेणें शुद्ध ॥3॥

2440
 सर्वात्मकपण । माझें हिरोनि नेतो कोण ॥1॥
मनीं भHीची आवडी । हेवा व्हावी ऐशी जोडी ॥ध्रु.॥
घेइऩन जन्मांतरें। हें चि करावया खरें ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । ॠणी करूनि ठेवूं सेवा॥3॥

2441
 आणितां त्या गती । हंस काउळे न होती ॥1॥
सांडा सांडा रे मठारे । येथें गांठीसवें धुरें ॥ध्रु.॥
नाकेंविण मोती । उभ्या बाजारें फजिती ॥2॥
हुकुमदाज तुका । येथें कोणी काुंफ्दों नका ॥3॥

2442
 ढेंकणासी बाज गड । उतरचढ केवढी ॥1॥
होता तैसा कळों भाव । आला वाव अंतरींचा ॥ध्रु.॥
बोरामध्यें वसे अळी। अठोळीच भोंवती ॥2॥
पोटासाटीं वेंची चणे । राजा ह्मणे तोंडें मी ॥3॥
बेडकानें चिखल खावा । काय ठावा सागर ॥4॥
तुका ह्मणे ऐसें आहे । काय पाहे त्यांत तें ॥5॥

2443
 धांव धांव गरुडध्वजा । आह्मां अनाथांच्या काजा॥1॥
बहु जालों कासावीस । ह्मणोनि पाहें तुझी वास ॥ध्रु.॥
पाहें पाहें त्या मारगें । कोणी येतें माझ्या लागें ॥2॥
असोनियां ऐसा । तुज सारिखा कोंवसा ॥3॥
न लवावा उशीर । नेणों कां हा केला धीर॥4॥
तुका ह्मणे चाली । नको चालूं धांव घालीं ॥5॥

2444
 पांडुरंगे पांडुरंगे । माझे गंगे माउलिये ॥1॥
पान्हां घाली प्रेमधारा । पूर क्षीरा लोटों दे ॥ध्रु.॥
अंगें अंग मेळउनी । करीं धणी फेडाया ॥2॥
तुका ह्मणे घेइन उडएा । सांडिन कुडएा भावना॥3॥

2445
 गजइंद्र पशु आप्तें मोकलिला । तो तुज स्मरला पांडुरंगा ॥1॥
त्यासाठीं गरुड सांडुनि धांवसी । माया झळंबेसी दिनानाथा ॥ध्रु.॥
धेनु वत्सावरी झेंप घाली जैसी । तैसें गजेंद्रासी सोडविलें ॥2॥
तुका ह्मणे ब्रीद बांधलें यासाठीं । भHांसी संकटीं रक्षावया ॥3॥

2446
 चारी वेद जयासाटीं । त्याचें नाम धरा कंठीं ॥1॥
न करीं आणीक साधनें । कष्टसी कां वांयांविण ॥ध्रु.॥
अठरा पुराणांचे पोटीं । नामाविण नाहीं गोठी ॥2॥
गीता जेणें उपदेशिली। ते ही विटेवरी माउली ॥3॥
तुका ह्मणे सार धरीं । वाचे हरिनाम उच्चारीं ॥4॥

2447
 पाहातां ठायाठाव । जातो अंतरोनि देव ॥1॥
नये वाटों गुणदोषीं । मना जतन येविशीं ॥ध्रु.॥
त्रिविधदेह परिचारा । जनीं जनादऩन खरा ॥2॥
तुका ह्मणे धीरें- । विण कैसें होतें बरें॥3॥

2448
 नामसंकीर्तन साधन पैं सोपें । जळतील पापें जन्मांतरें॥1॥
 न लगे सायास जावें वनांतरा । सुखें येतो घरा नारायण ॥ध्रु.॥
 ठायींच बैसोनि करा एकचित्त । आवडी अनंत आळवावा ॥2॥
 रामकृष्णहरिविठ्ठलकेशवा । मंत्र हा जपावा सर्वकाळ॥3॥
 याहूनि आणीक नाहीं पैं साधन । वाहातसें आण विठोबाची ॥4॥
 तुका ह्मणे सोपें आहे सर्वांहूनि । शाहाणा तो धणी घेतो येथें ॥5॥

2449
 भाविकांचें काज अंगें देव करी । काढी धर्माघरीं उिच्छष्ट तें ॥1॥
उिच्छष्ट तीं फळें खाय भिल्लटीचीं । आवडी तयांची मोठी देवा ॥ध्रु.॥
काय देवा घरीं न मिळेची अन्न । मागे भाजीपान द्रौपदीसी ॥2॥
अर्जुनाचीं घोडीं धुतलीं अनंतें । संकटें बहुतें निवारिलीं ॥3॥
तुका ह्मणे ऐसीं आवडती लडिवाळें । जाणीवेचें काळें तोंड देवा ॥4॥

2450
 सांवळें रूपडें चोरटें चित्ताचें । उभें पंढरीचे विटेवरी॥1॥
डोिळयांची धणी पाहातां न पुरे । तया लागीं झुरे मन माझें ॥ध्रु.॥
आन गोड कांहीं न लगे संसारीं । राहिले अंतरीं पाय तुझे॥2॥
प्राण रिघों पाहे कुडी हे सांडुनी । श्रीमुख नयनीं न देखतां ॥3॥
चित्त मोहियेलें नंदाच्या नंदनें । तुका ह्मणे येणें गरुडध्वजें ॥4॥

2451
 ऐका ऐका भाविकजन । कोण कोण व्हाल ते ॥1॥
ताकिकांर्चा टाका संग । पांडुरंग स्मरा हो ॥ध्रु.॥
नका शोधूं मतांतरें। नुमगे खरें बुडाल ॥2॥
कलिमध्यें दास तुका । जातो लोकां सांगत ॥3॥

2452
 आपुलिया आंगें तोडी मायाजाळ । ऐसें नाहीं बळ कोणापाशीं ॥1॥
रांडापोरें त्याग करी कुटुंबाचा । नावरे हे वाचा आणि मन ॥ध्रु.॥
हर्षामर्ष जों हे नाहीं जों जिराले । तोंवरि हे केले चार त्यांनीं ॥2॥
मुH जालों ऐसें बोलों जाये मुखें । तुका ह्मणे दुःखें बांधला तो ॥3॥

2453
 आलिया अतीता ह्मणतसां पुढारें । आपुलें रोकडें सkव जाय ॥1॥
काय त्याचा भार घेऊनि मस्तकीं । हीनकर्मी लोकीं ह्मणावया ॥ध्रु.॥
दारीं हाका कैसें करवतें भोजन । रुची तरि अन्न कैसें देतें ॥2॥
तुका ह्मणे ध्वज उभारिला कर । ते शिH उदार काय जाली ॥3॥

2454
 जेथें लIमीचा वास । गंगा आली पापा नास ॥1॥
तें म्यां हृदयीं धरिलें । तापें हरण पाउलें ॥ध्रु.॥
सेवा केली संतजनीं। सुखें राहिले लपोनि ॥2॥
तुका ह्मणे वांकी । भाट जाली तिहीं लोकीं ॥3॥

2455
 रूपीं जडले लोचन । पायीं िस्थरावलें मन ॥1॥
देहभाव हरपला । तुज पाहातां विठ्ठला ॥ध्रु.॥
कळों नये सुखदुःख। तान हरपली भूक ॥2॥
तुका ह्मणे नव्हे परती । तुझ्या दर्शनें मागुती ॥3॥

2456
 जाणतें लेकरूं । माता लागे दूर धरूं ॥1॥
तैसें न करीं कृपावंते । पांडुरंगे माझे माते ॥ध्रु.॥
नाहीं मुHाफळा । भेटी मागुती त्या जळा ॥2॥
तुका ह्मणे लोणी । ताक सांडी निवडूनि॥3॥

2457
 तुजविण कोणां । शरण जाऊं नारायणा ॥1॥
ऐसा न देखें मी कोणी । तुजा तिहीं त्रिभुवनीं ॥ध्रु.॥
पाहिलीं पुराणें । धांडोिळलीं दरुषणें ॥2॥
तुका ह्मणे ठायीं । जडून ठेलों तुझ्या पायीं ॥3॥

2458
 ऐसें भाग्य कइप लाहाता होइऩन । अवघें देखें जन ब्रह्मरूप ॥1॥
मग तया सुखा अंत नाहीं पार । आनंदें सागर हेलावती ॥ध्रु.॥
शांति क्षमा दया मूतिऩमंत अंगीं । परावृत्त संगीं कामादिकां ॥2॥
विवेकासहित वैराग्याचें बळ । धग्धगितोज्ज्वाळ अिग्न जैसा ॥3॥
भिH नवविधा भावशुद्ध बरी । अळंकारावरी मुगुटमणि ॥4॥
तुका ह्मणे माझी पुरवी वासना । कोण नारायणा तुजविण ॥5॥

2459
 कासया करावे तपाचे डोंगर । आणीक अपार दुःखरासी॥1॥
कासया फिरावे अनेक ते देश । दावितील आस पुढें लाभ ॥ध्रु.॥
कासया पुजावीं अनेक दैवतें । पोटभरे तेथें लाभ नाहीं ॥2॥
कासया करावे मुHीचे सायास । मिळे पंढरीस फुका साटीं ॥3॥
तुका ह्मणे करीं कीर्तन पसारा । लाभ येइऩल घरा पाहिजे तो ॥4॥

2460
 वैष्णवमुनिविप्रांचा सन्मान । करावा आपण घेऊं नये ॥1॥
प्रभु जाला तरी संसाराचा दास । विहित तयासी यांची सेवा ॥2॥
तुका ह्मणे हे आशीर्वादें बळी । जाइऩल तो छळी नरकायासीं ॥3॥

2461
 देव वसे चित्तीं । त्याची घडावी संगती ॥1॥
ऐसें आवडतें मना । देवा पुरवावी वासना ॥ध्रु.॥
हरिजनासी भेटी । नहो अंगसंगें तुटी ॥2॥
तुका ह्मणे जिणें । भलें संतसंघष्टणें ॥3॥

2462
 भाग सीण गेला । माझा सकळ विठ्ठला ॥1॥
तुझा ह्मणवितों दास । केली उिच्छष्टाची आस ॥ध्रु.॥
राहिली तळमळ । तइप पासोनी सकळ ॥2॥
तुका ह्मणे धालें । पोट ऐसें कळों आलें॥3॥

2463
 रायाचें सेवक । सेवटीचें पीडी रंक ॥1॥
हा तों हिणाव कवणा । कां हो नेणां नारायणा ॥ध्रु.॥
परिसेंसी भेटी । नव्हे लोहोपणा तुटी ॥2॥
तुझें नाम कंठीं । तुक्या काळासवें भेटी॥3॥

2464
 सुखरूप ऐसें कोण दुजें सांगा । माझ्या पांडुरंगा सारिकें तें ॥1॥
न लगे हिंडणें मुंडणें ते कांहीं । साधनाची नाहीं आटाआटी ॥ध्रु.॥
चंद्रभागे स्नान विध तो हरिकथा । समाधान चित्ता सर्वकाळ ॥2॥
तुका ह्मणे काला वैकुंठीं दुर्लभ । विशेष तो लाभ संतसंग ॥3॥

2465
 नसतां अधिकार उपदेशासी बळत्कार । तरि ते केले हो चार माकडा आणि गारूडी ॥1॥
धन धान्य राज्य बोल वृथा रंजवणें फोल । नाहीं तेथें ओल बीज वेची मूर्ख तो ॥ध्रु.॥
नये बांधों गांठी पदरा आण ऐसी तुटी । असोन कसोटी शिष्टाचारअनुभव॥2॥
उपदेसी तुका मेघ वृष्टीनें आइका । संकल्पासी धोका सहज तें उत्तम ॥3॥

2466
 घालुनियां मापीं । देवभH बैसले जपीं ॥1॥
तैसी होते सांडउलंडी । निजनिजांची मुडी ॥ध्रु.॥
अमुपीं उखतें । आपण वोस आपण यातें ॥2॥
देव आतां जाला । उगवे संकोच वहिला॥3॥
अखंड नेलें वेठी । भार सत्याविण गांठी ॥4॥
आडकिला झोंपा । रिता किळवरचा खोंपा ॥5॥
गोदातीरीं आड । करिते करविते द्वाड॥6॥
तुका ह्मणे बळें । उपदेशाचें तोंड काळें ॥7॥

2467
 उंबरांतील कीटका । हें चि ब्रह्मांड ऐसें लेखा ॥1॥
ऐसीं उंबरें किती झाडीं । ऐशीं झाडें किती नवखडीं ॥ध्रु.॥
हें चि ब्रह्मांड आह्मांसी । ऐसीं अगणित अंडें कैसीं ॥2॥
विराटाचे अंगी तैसे । मोजूं जातां अगणित केंश ॥3॥
ऐशा विराटाच्या कोटी । सांटवल्या ज्याच्या पोटीं ॥4॥
तो हा नंदाचा बाळमुकुंद । तान्हा ह्मणवी परमानंद ॥5॥
ऐशी अगम्य इऩश्वरी लीळा । ब्रह्मानंदीं गम्य तुक्याला ॥6॥

2468
 ब्रह्मYाान तरी एके दिवसीं कळे । तात्काळ हा गळे अभिमान ॥1॥
अभिमान लागे शुकाचिये पाठी । व्यासें उपराटी दृष्टी केली ॥ध्रु.॥
जनकभेटीसी पाठविला तेणें । अभिमान नाणें खोटें केलें ॥2॥
खोटें करूनियां लाविला अभ्यासीं । मेरुशिखरासी शुक गेला ॥3॥
जाऊनियां तेणें साधिली समाधी । तुका ह्मणे तधीं होतों आह्मी ॥4॥

2469
 सहज पावतां भगवंतीं परि हीं विकल्पें परतीं । फुकाची हे चित्तीं वाठवण कां न धरिती ॥1॥
हरि व्यापक सर्वगत हें तंव मुख्यत्वें वेदांत । चिंतनासी चित्त असों द्यावें सावध ॥ध्रु.॥
विरजाहोम या चि नांवें देह नव्हे मी जाणावें । मग कां जी यावें वरी लागे संकल्पा ॥2॥
कामक्रोधे देह मिळण स्वाहाकारीं कैंचें पुण्य । मंत्रीं पूजियेला यYा मनमुंडण नव्हे चि ॥3॥
अनन्यभHीचे उपाय ते या विठोबाचे पाय । ध्याइल तो काय जाणे चुकों मारग ॥4॥
आतां सांगे तुका एक तुह्मी चुकों नका । सांडीमांडी धोका शरण रिघतां गोमटें ॥5॥

2470
 आह्मीं जाणावें तें काइऩ तुझें वर्म कोणे ठायीं । अंतपार नाहीं ऐसें श्रुति बोलती ॥1॥
होइप मज तैसा मज तैसा साना सकुमार रुषीकेशा । पुरवीं माझी आशा भुजा चारी दाखवीं॥ध्रु.॥
खालता सप्त ही पाताळा वरता स्वर्गाहूनि ढिसाळा । तो मी मस्यक डोळां कैसा पाहों आपला ॥2॥
मज असे हा भरवसा पढीयें वोसी तयां तैसा । पंढरीनिवासा तुका ह्मणे गा विठोबा ॥3॥

2471
 वृक्ष वल्ली आह्मां सोयरीं वनचरें । पक्षी ही सुस्वरें आळविती ॥1॥
येणें सुखें रुचे एकांताचा वास । नाहीं गुण दोष अंगा येत ॥ध्रु.॥
आकाश मंडप पृथुवी आसन । रमे तेथें मन क्रीडा करी ॥2॥
कंथाकुमंडलु देहउपचारा । जाणवितो वारा अवश्वरु॥3॥
हरिकथा भोजन परवडी विस्तार । करोनि प्रकार सेवूं रुची ॥4॥
तुका ह्मणे होय मनासी संवाद । आपुला चि वाद आपणांसी ॥5॥

2472
 अनंत ब्रह्मांडें । एके रोमीं ऐसें धेंडें ॥1॥
तो या गौिळयांचे घरीं । उंबरा चढतां टेंका धरी ॥ध्रु.॥
मारी दैत्य गाडे । ज्यांचे पुराणीं पवाडे ॥2॥
तुका ह्मणे कळा । अंगीं जयाच्या सकळा ॥3॥

2473
 सावधान ऐसें काय तें विचारा । आले हो संसारा सकळ ही ॥1॥
अंतीं समयाचा करणें विचार । वेचती सादर घटिका पळें ॥ध्रु.॥
मंगळ हें नोहे कन्यापुत्रादिक । राहिला लौकिक अंतरपाट ॥2॥
तुका ह्मणे देव अंतरला दुरी । डोिळया अंधारी पडलीसे ॥3॥

2474
 लवण मेळवितां जळें । काय उरलें निराळें ॥1॥
तैसा समरस जालों । तुजमाजी हरपलों ॥ध्रु.॥
अिग्नकर्पुराच्या मेळीं । काय उरली काजळी ॥2॥
तुका ह्मणे होती । तुझी माझी एक ज्योती ॥3॥

2475
 सुख नाहीं कोठें आलिया संसारीं । वांया हांवभरी होऊं नका ॥1॥
दुःखबांदवडी आहे हा संसार । सुखाचा विचार नाहीं कोठें ॥ध्रु.॥
चवदा कल्पेंवरी आयुष्य जयाला । परी तो राहिला ताटीखालीं ॥2॥
तुका ह्मणे वेगीं जाय सुटोनियां । धरूनि हृदयामाजी हरि ॥3॥

2476
 तुज करितां होय ऐसें कांहीं नाहीं । डोंगराची राइऩ रंक राणा ॥1॥
अशुभाचें शुभ करितां तुज कांही । अवघड नाहीं पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
सोळा सहजर नारी ब्रह्मचारी कैसा । निराहारी दुर्वासा नवल नव्हे ॥2॥
पंचभ्रतार द्रौपदी सती । करितां पितृशांती पुण्य धर्मा ॥3॥
दशरथा पातकें ब्रह्महत्ये ऐसीं । नवल त्याचे कुशीं जन्म तुझा ॥4॥
मुनेश्वरा नाहीं दोष अनुमात्र । भांडवितां सुत्र वध होती ॥5॥
तुका ह्मणे माझे दोष ते कायी । सरता तुझा पायीं जालों देवा ॥6॥

पाळणा
2477
 जननिया बाळका रे घातलें पाळणा । पंचतkवीं जडियेल्या वारतिया चहूं कोणा । अखंड जडियेल्या तया ढाळ अंगणा । वैखरी धरूनि हातीं भाव दावी खेळणा ॥1॥
निजीं रे निजीं आतां । ह्मणोनि परिये दे माता । खेळतां कष्टलासी बाळा तूं रे नेणतां । निजीं रे निजीं आतां ॥ध्रु.॥
खेळतां बाहेरि रे मुला लोकांच्या सवें । बागुल काळतोंडा नाहीं नेतो तें ठावें । खेळतां दुिश्चत्ता रे देखोनि तें न्यावें । ह्मणोनि सांगें तुज शीघ्र वचन पाळावें॥2॥
संचित मागें तुज शुद्ध होतें सांगाती । तेणें तुज वांचविलें वेरझारिया हातीं । आणीक नेली मागें काय जाणों तीं किती । आलासि येथवरि थोरपुण्यें बहुतीं ॥3॥
खेळतां शुक देवा तो रे लागला पाठीं । लपाला वरुषें बारा तिये मातेचे पोटीं । रिघतां बाहेरि रे पळे घेऊनि कासोटी । ते चि परी जाली स्वामी भेणें रिघें कपाटीं ॥4॥
खेळतां चक्रवर्ती जनका लागला धाक । पडिला अग्नीमाजी पाव जळत एक। भरलासे कांप अंगीं सुख नाठवें दुःख। आप पर तें ही नाहीं देहभाव सकिळक ॥5॥
सिभ्रीया चक्रवर्ती कव पडिली अवचिती । धीट तो न भे तया मास कापिलें हातीं । टाकिलें तयावरी खुणें गोविला अंतीं । पावला मायबाप हिरोन घेतला हातीं ॥6॥
बांधलें अजामेळा वेश्यागणीका कैसी । मारिली हाक धाकें कळलें मायबापासी। घातली धांव नेटें वेगीं पावला त्यासी । हिरोनि नेलीं दोघें आपणयां तीं पासी ॥7॥
धरूनी आठवू रे बाळा राहें निश्चळ । खेळतां दुिश्चता रे नको जाऊं बरळ। टोंकताहे तुजलागीं दिवस लेखूनी काळ । मग नेदी आठवूं रे नेत्रीं घालीं पडळ ॥8॥
ऐसी तीं कृपावंतें बाळा मोहिलें चित्त । सुस्वरें कंठ गाय मधुर आणि संगीत । तेणें तें चि चित्त राहे होऊनियां निवांत । पावती तुका ह्मणे नाहीं विश्वास ते घात ॥9॥
॥1॥

2478
 उभ्या बाजारांत कथा । हे तों नावडे पंढरिनाथा॥1॥
अवघें पोटासाटीं ढोंग । तेथें कैंचा पांडुरंग ॥ध्रु.॥
लावी अनुसंधान। कांहीं देइऩल ह्मणऊन ॥2॥
काय केलें रांडलेंका । तुला राजी नाहीं तुका ॥3॥

2479
 असोत लोकांचे बोल शिरावरी । माझी मज बरी विठाबाइऩ ॥1॥
आपंगिलें मज आहे ते कृपाळु । बहुत कनवाळु अंतरींची ॥ध्रु.॥
वेदशास्त्रें जिसी वणिऩती पुराणें । तिचें मी पोसणें लडिवाळ ॥2॥
जिचें नाम कामधेनु कल्पतरू । तिचें मी लेंकरूं तुका ह्मणे ॥3॥

2480
 वाराणसी गया पाहिली द्वारका । परी नये तुका पंढरीच्या ॥1॥
पंढरीसी नाहीं कोणा अभिमान । पायां पडे जन एकमेका ॥2॥
तुका ह्मणे जाय एकवेळ पंढरी । तयाचिये घरीं यम न ये ॥3॥

2481
 सांडुनियां सर्व लौकिकाची लाज । आळवा यदुराज भिHभावें ॥1॥
पाहूनियां झाडें वरबडूनि पाला । खाऊनि विठ्ठला आळवावें ॥ध्रु.॥
वेंचूनियां चिंध्या भरूनियां धागा । गुंडाळूनि ढुंगा आळवावें ॥2॥
तुका म्हणे ऐसें मांडिल्या निर्वाण । तया नारायण उपेक्षीना ॥3॥

2482
 दहएांचिया अंगीं निघे ताक लोणी । एका मोलें दोन्ही मागों नये ॥1॥
आकाशाचे पोटीं चंद्र तारांगणें । दोहींशी समान पाहों नये ॥ध्रु.॥
पृथ्वीचा पोटीं हिरा गारगोटी । दोहोंसी समसाटी करूं नये ॥2॥
तुका ह्मणे तैसे संत आणि जन । दोहींसी समान भजूं नये ॥3॥

2483
 तेरा दिवस जाले निश्चक्र करितां । न पवसी अनंता मायबापा ॥1॥
पाषाणांची खोळ घेउनि बैसलासी । काय हृषीकेशी जालें तुज ॥ध्रु.॥
तुजवरी आतां प्राण मी तजीन । हत्या मी घालीन पांडुरंगा ॥2॥
फार विठाबाइऩ धरिली तुझी आस । करीन जीवा नास पांडुरंगा ॥3॥
तुका ह्मणे आतां मांडिलें निर्वाण । प्राण हा सांडीन तुजवरी ॥4॥

2484
 लोक फार वाखा अमंगळ जाला । त्याचा त्याग केला पांडुरंगा ॥1॥
विषयां वंचलों मीपणा मुकलों । शरण तुज आलों पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
घर दार अवघीं तजिलीं नारायणा । जीवींच्या जीवना पांडुरंगा ॥2॥
तुका ह्मणे पडिलों पुंडलिकापाशीं । धांव हृषीकेशी आिंळगीं मज ॥3॥

2485
 इंिद्रयांचीं दिनें । आह्मी केलों नारायणें ॥1॥
ह्मणऊनि ऐसें सोसीं । काय सांगों कोणांपाशी ॥ध्रु.॥
नाहीं अंगीं बळ । त्याग करींसा सकळ ॥2॥
तुका ह्मणे मोटें । प्रारब्ध होतें खोटें ॥3॥


2486
 हातीं धरूं जावें । तेणें परतें चि व्हावें ॥1॥
 ऐसा कां हो आला वांटा । हीन भाग्याचा करंटा ॥ध्रु.॥
 देव ना संसार । दोहीं ठायीं नाहीं थार ॥2॥
 तुका ह्मणे पीक । भूमि न दे न मिळे भीक ॥3॥

2487
 मोलें घातलें रडाया । नाहीं असुं आणि माया ॥1॥
 तैसा भिHवाद काय । रंगबेगडीचा न्याय ॥ध्रु.॥
 वेठी धरिल्या दावी भाव । मागें पळायाचा पाव ॥2॥
काजव्याच्या ज्योती । तुका ह्मणे न लगे वाती ॥3॥

2488
 तरि च जन्मा यावें । दास विठ्ठलाचें व्हावें ॥1॥
 नाहीं तरि काय थोडीं । श्वानशूकरें बापुडीं ॥ध्रु.॥
ज्याल्याचें तें फळ। अंगीं लागों नेदी मळ ॥2॥
तुका ह्मणे भले । ज्याच्या नावें मानवलें ॥3॥

॥ लळतें 9 ॥
2489
 देव ते संत देव ते संत । निमित्य त्या प्रतिमा ॥1॥
 मी तों सांगतसें भावें । असो ठावें सकळां ॥ध्रु.॥
 निराकारी ओस दिशा । येथें इच्छा पुरतसे ॥2॥
तुका ह्मणे रोकडें केणें । सेवितां येणें पोट धाय ॥3॥

2490
 न कळे माव मुनि मागे एकी अंतुरी । साठी संवत्सरां जन्म तया उदरीं ॥1॥
 कैसा आकळे गे माये चपळ वो । त्रिभुवनव्यापक सकळ वो ॥ध्रु.॥
 हनुमंता भेटी गर्व हरिला दोहींचा । गरुडा विटंबना रूपा सत्यभामेच्या ॥2॥
 द्रौपदीचा भेद पुरविला समयीं । ॠषि फळवनीं देंठीं लावितां ठायीं ॥3॥
 अर्जुनाच्या रथीं कपि स्तंभीं ठेविला । दोहीं पैज तेथें गर्व हरी दादुला ॥4॥
 भावभHी सkवगुण जाला दुर्जना । तुका ह्मणे सकळां छंदें खेळे आपण ॥5॥

2491
 उदारा कृपाळा अंगा देवांच्या देवा । तुजसवें पण आतां आमुचा दावा ॥1॥
 कैसा जासी सांग आतां मजपासुनी । केलें वाताहात दिले संसारा पाणी ॥ध्रु.॥
 अवघीं आवरूनि तुझे लाविलीं पाठीं । आतां त्या विसर सोहंकोहंच्या गोष्टी ॥2॥
 तुका ह्मणे आतां चरणीं घातली मिठी । पडिली ते पडो तुह्मा आह्मांसी तुटी ॥3॥

2492
 जाली होती काया । बहु मळीन देवराया ॥1॥
 तुमच्या उजळली नामें । चित्त प्रक्षािळलें प्रेमें ॥ध्रु.॥
 अनुतापें झाला झाडा । प्रारब्धाचा केला तोडा ॥2॥
 तुका ह्मणे देह पायीं । ठेवूनि झालों उतराइऩ ॥3॥

2493
 आजि आनंदु रे एकी परमानंदु रे । जया श्रुति नेति नेति ह्मणती गोविंदु रे ॥1॥
 विठोबाचीं वेडीं आह्मां आनंदु सदा । गाऊं नाचों वाऊं टाळी रंजवूं गोविंदा ॥ध्रु.॥
 सदा सन सांत आह्मां नित्य दिवाळी । आनंदें निर्भर आमचा कैवारी बळी ॥2॥
 तुका ह्मणे नाहीं जन्ममरणांचा धाक । संत सनकादिक तें आमचें कवतुक॥3॥

2494
 प्राणियां एक बीजमंत्र उच्चारीं । प्रतिदिनीं रामकृष्ण ह्मण कां मुरारि ॥1॥
 हें चि साधन रे तुज सर्व सिद्धींचे । नाम उच्चारीं पां गोपाळाचें वाचे ॥ध्रु.॥
 उपास पारणें न लगे वनसेवन। न लगे धूम्रपान पंचाअग्नतापन ॥2॥
 फुकाचें सुखाचें कांहीं न वेचें भांडार । कोटी यYाां परिस तुका ह्मणे हें सार ॥3॥

2495
 विठ्ठल कीर्तनाचे अंतीं । जय जय हरी जे ह्मणती॥1॥
 तें चि सुकृताचें फळ । वाचा रामनामें निखळ ॥ध्रु.॥
 बैसोनि हरिकथेसी । होय सावध चित्तासी ॥2॥
 तुका ह्मणे त्याचा जन्म । सुफळ जाला भवक्रम ॥3॥

2496
 न चलवे पंथ वेच नसतां पालवीं । शरीर विटंबिलें वाटे भीक मागावी ॥1॥
 न करीं रे तैसें आपआपणां । नित्य राम राम तुह्मी सकळ ह्मणा ॥ध्रु.॥
 राम ह्मणवितां रांडा पोरें निरविशी । पडसी यमा हांतीं जाचविती चौ†याशी ॥2॥
 मुखीं नाहीं राम तो ही आत्महत्यारा । तुका ह्मणे लाज नाहीं तया गंव्हारा ॥3॥

2497
 थडियेसी निघतां पाषाणांच्या सांगडी । बुडतां मध्यभागीं तेथें कोण घाली उडी ॥1॥
 न करी रे तैसें आपआपणा । पतंग जाय वांयां जीवें ज्योती घालूनियां ॥ध्रु.॥
 सावधपणें सोमवल वाटी भरोनियां प्याला । मरणा अंतीं वैद्य बोलावितो गहिला ॥2॥
 तुकाह्मणे करीं ठायींचा चि विचार । जंवें नाहीं पातला यमाचा किंकर ॥3॥
॥9॥

2498
 द्या जी माझा विचारोनियां विभाग । न खंडे हा लाग आहाचपणें ॥1॥
 किती नेणों तुह्मां साहाते कटकट । आह्मी च वाइऩट निवडलों ते ॥ध्रु.॥
 करवितां कल्हें जिवाचियेसाटीं । हे तुह्मां वोखटीं ढाळ देवा ॥2॥
 तुका ह्मणे धीर कारण आपुला । तुह्मीं तों विठ्ठला मायातीत ॥3॥

2499
 आमुचे ठाउके तुह्मां गर्भवास । बिळवंत दोष केले भोग ॥1॥
 काय हा सांगावा नसतां नवलावो । मैंदपणें भाव भुलवणेचा ॥ध्रु.॥
 एका पळवूनि एका पाठी लावा । कवतुक देवा पाहावया ॥2॥
 तुका ह्मणे ज्याणें असें चेतविलें । त्याच्यानें उगळें कैसें नव्हे ॥3॥

2500
 निदऩयासी तुह्मी करितां दंडण । तुमचें गा†हाणें कोठें द्यावें ॥1॥
भाकितों करुणा ऐकती कान ।उगलें चि मौन्य धरिलें ऐसें ॥ध्रु.॥
दीनपणें पाहें पाय भिडावोनि । मंजुळा वचनीं विनवीतसें॥2॥
तुका ह्मणे गांठी मनाची उकला । काय जी विठ्ठला पाहातसां ॥3॥

2501
 नसतों किविलवाणें । कांहीं तुमच्या कृपादानें ॥1॥
हे चि तयाची ओळखी । धालें टवटवित मुखीं ॥ध्रु.॥
वांयां जात नाहीं । वचन प्रीतीचें तें कांहीं ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । सत्य येतें अनुभवा ॥3॥

2502
 जालों तंव साचें । दास राहवणें काचें ॥1॥
हें कां मिळतें उचित । तुह्मी नेणा कृपावंत ॥ध्रु.॥
सिंहाचें ते पिलें । जाय घेऊनियां कोल्हें ॥2॥
तुका ह्मणे नास । आह्मां ह्मणविलियां दास॥3॥

2503
 देवाच्या उद्देशें जेथें जेथें भाव । तो तो वसे ठाव विश्वंभरें ॥1॥
लोभाचे संकल्प पळालियावरी । कैंची तेथें उरी पापपुण्या ॥ध्रु.॥
शुद्ध भHी मन जालिया निर्मळ । कुश्चळी विटाळ वज्रलेप ॥2॥
तुका ह्मणे ज्याचें तयासी च कळे । प्रांत येतो फळें कळों मग ॥3॥

2504
 कडसणी धरितां अडचणीचा ठाव । ह्मणऊनि जीव त्रासलासे ॥1॥
लौकिकाबाहेरि राहिलों निराळा । तुजविण वेगळा नाहीं तुजा ॥ध्रु.॥
संकोचानें नाहीं होत धणीवरी । उरवूनि उरी काय काज ॥2॥
तुका ह्मणे केलें इच्छे चि सारिखें । नाहींसें पारिखें येथें कोणी ॥3॥

2505
 हें चि जतन करा दान । धरुनी चरण राहिलों तो॥1॥
आणीक कांहीं न घलीं भार । बहुत फार सांकडें ॥ध्रु.॥
घ्यावी माझ्या हातें सेवा । हे चि देवा विनवणी ॥2॥
तुका तुमचा ह्मणवी दास । तेणें आस पुरवावी ॥3॥

2506
 आपल्या च स्काुंफ्दें । जेथें तेथें घेती छंदें ॥1॥
पडिला सत्याचा दुष्काळ । बहु फार जाली घोळ ॥ध्रु.॥
विश्वासाचे माठ । त्याचे कपाळीं तें नाट ॥2॥
तुका ह्मणे घाणा । मूढा तीथाअ प्रदिक्षणा ॥3॥

2507
 उद्वेगाची धांव बैसली आसनीं । पडिलें नारायणीं मोटळें हें ॥1॥
सकळ नििंश्चती जाली हा भरवसा । नाहीं गर्भवासा येणें ऐसा ॥ध्रु.॥
आपुलिया नांवें नाहीं आह्मां जिणें । अभिमान तेणें नेला देवें ॥2॥
तुका ह्मणे चेळें एकाचिया सत्ता । आपुलें मिरवितां पणें ऐसें ॥3॥

2508
 बहुतां पुरे ऐसा वाण । आलें धन घरासी ॥1॥
घ्या रे फुका मोलेंविण । नारायण न भुला ॥ध्रु.॥
ऐका निवळल्या मनें। बरवें कानें सादर ॥2॥
तुका ह्मणे करूनि अंतीं । नििंश्चती हे ठेवावी ॥3॥

2509
 माझी मज जाती आवरली देवा । नव्हतां या गोवा इंिद्रयांचा ॥1॥
कासया मी तुझा ह्मणवितों दास । असतों उदास सर्व भावें ॥ध्रु.॥
भयाचिया भेणें धरियेली कास । न पुरतां आस काय थोरी ॥2॥
तुका ह्मणे आपआपुलीं जतन । कैचें थोरपण मग तुह्मां ॥3॥

2510
 विनवितों तरी आणितोसि परी । याचकानें थोरी दातयाची ॥1॥
आमुचे ही कांहीं असों द्या प्रकार । एकल्यानें थोर कैचे तुह्मी ॥ध्रु.॥
नेघावी जी कांहीं बहु साल सेवा । गौरव तें देवा यत्न कीजे ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं आमुची मिरासी । असावेंसें ऐसीं दुर्बळें चि ॥3॥

2511
 एका ऐसें एक होतें कोणां काळें । समर्थाच्या बळें काय नव्हे ॥1॥
घालूनि बैसलों मिरासीस पाया । जिंकों देवराया संदेह नाहीं ॥ध्रु.॥
केला तो न संडीं आतां कइवाड । वारीन हे आड कामक्रोध ॥2॥
तुका ह्मणे जाळीं अळसाची धाडी । नव्हती आली जोडी कळों साच ॥3॥

2512
 जाले समाधान । तुमचे धरिले चरण ॥1॥
आतां उठावेंसें मना । येत नाहीं नारायणा ॥ध्रु.॥
सुरवाडिकपणें । येथें सांपडलें केणें ॥2॥
तुका ह्मणे भाग । गेला निवारला लाग ॥3॥

2513
 मुखाकडे वास । पाहें करूनियां आस ॥1॥
आतां होइऩल ते शिरीं । मनोगत आYाा धरीं ॥ध्रु.॥
तुह्मीं अंगीकार । केला पाहिजे हें सार ॥2॥
तुका ह्मणे दारीं । उभें याचक मीं हरी ॥3॥

2514
 नाहीं माथां भार । तुह्मी घेत हा विचार ॥1॥
जाणोनियां ऐसें केलें । दुरिल अंगेसी लाविलें ॥ध्रु.॥
आतां बोलावें आवडी । नाम घ्यावें घडी घडी ॥2॥
तुका ह्मणे दुरी । देवा खोटी ऐसी उरी ॥3॥

2515
 माझें जड भारी । आतां अवघें तुह्मांवरी ॥1॥
जालों अंकित अंकिला । तुमच्या मुकलों मागिला ॥ध्रु.॥
करितों जें काम। माझी सेवा तुझें नाम ॥2॥
तुका पायां लागे । कांहीं नेदी ना न मगे॥3॥

2516
 तुह्मी आह्मी भले आतां । जालों चिंता काशाची॥1॥
आपुलाले आलों स्थळीं । मौन कळी वाढेना ॥ध्रु.॥
सहज जें मनीं होतें । तें उचितें घडलें ॥2॥
तुका ह्मणे नसतें अंगा । येत संगा सारिखें ॥3॥

2517
 चित्ता ऐसी नको देऊं आठवण । जेणें देवाचे चरण अंतरे तें ॥1॥
आलिया वचनें रामनामध्वनि । ऐकावीं कानीं ऐसीं गोडें ॥ध्रु.॥
मत्सराचा ठाव शरीरीं नसावा । लाभेंविण जीवा दुःख देतो ॥2॥
तुका ह्मणे राहे अंतर शीतळ । शांतीचें तें बळ क्षमा अंगीं ॥3॥

2518
 कोण पुण्य कोणा गांठी । ज्यासी ऐसियांची भेटी॥1॥
जिहीं हरी धरिला मनीं । दिलें संवसारा पाणी ॥ध्रु.॥
कोण हा भाग्याचा । ऐसियांसी बोले वाचा ॥2॥
तुका ह्मणे त्यांचे भेटी। होय संसारासी तुटी ॥3॥

2519
 तरि च हा जीव संसारीं उदास । धरिला विश्वास तुह्मां सोइऩ ॥1॥
एके जातीविण नाहीं कळवळा । ओढली गोपाळा सूत्रदोरी ॥ध्रु.॥
फुटतसे प्राण क्षणांच्या विसरें । हें तों परस्परें सारिखें चि ॥2॥
तुका ह्मणे चित्तीं राखिला अनुभव । तेणें हा संदेह निवारला ॥3॥

2520
 किती विवंचना करीतसें जीवीं । मन धांवडवी दाही दिशा ॥1॥
कोणा एका भावें तुह्मी अंगीकार । करावा विचार या च साटीं ॥ध्रु.॥
इतर ते आतां लाभ तुच्छ जाले । अनुभवा आले गुणागुण ॥2॥
तुका ह्मणे लागो अखंड समाधि । जावें प्रेमबोधीं बुडोनियां ॥3॥

2521
 दिक चि या नाहीं संसारसंबंधा । तुटेना या बाधा भवरोगाची ॥1॥
तांतडींत करीं ह्मणऊनि तांतडी । साधिली ते घडी सोनियाची ॥ध्रु.॥
संकल्पाच्या बीजें इंिद्रयांची चाली । प्रारब्ध तें घाली गर्भवासीं ॥2॥
तुका ह्मणे बीजें जाळुनी सकळ । करावा गोपाळ आपुला तो ॥3॥

2522
 आतां होइन धरणेकरी । भीतरीच कोंडीन ॥1॥
नाही केली जीवेंसाटी । तों कां गोष्टी रुचे तें ॥ध्रु.॥
आधी निर्धार तो सार । मग भार सोसीन ॥2॥
तुका ह्मणे खाऊं जेवूं । नेदूं होऊं वेगळा ॥3॥

2523
 होइल तरि पुसापुसी । उत्तर त्यासी योजावें ॥1॥
तोंवरि मी पुढें कांहीं । आपुलें नाहीं घालीत ॥ध्रु.॥
जाणेनियां अंतर देव । जेव्हां भेव फेडील ॥2॥
तुका ह्मणे धरिला हातीं । करील खंतीवेगळें ॥3॥

2524
 हा तों नव्हे कांहीं निराशेचा ठाव । भलें पोटीं वाव राखिलिया ॥1॥
विश्वंभरें विश्व सामाविलें पोटी । तेथें चि सेवटीं आह्मी असों ॥ध्रु.॥
नेणतां चिंतन करितों अंतरीं । तेथें अभ्यंतरीं उमटेल ॥2॥
तुका ह्मणे माझा स्वामी अबोलणा । पुरवूं खुणे खुणा जाणतसों ॥3॥

2525
 निष्ठ‍ तो दिसे निराकारपणें । कोंवळा सगुणें प्रतिपाळी॥1॥
केला च करावा केला कइवाड । होइऩल तें गोड न परेते ॥ध्रु.॥
मथिलिया लागे नवनीत हातां । नासे वितिळतां आहाच तें ॥2॥
तुका ह्मणे आतां मनाशीं विचार । करावा तो सार एकचित्त ॥3॥

2526
 बहु देवा बरें जालें । नसतें गेलें सोंवळें ॥1॥
धोवटाशीं पडिली गांठी । जगजेठीप्रसादें ॥ध्रु.॥
गादल्याचा जाला जाडा । गेली पीडा विकल्प ॥2॥
तुका ह्मणे वरावरी । निर्मळ करी निर्मळा ॥3॥

2527
 स्वामित्वाचीं वर्में असोनि जवळी । वाहों जावें मोळी गुणांसवें ॥1॥
काबाडापासूनि सोडवा दातारा । कांहीं नका भारा पात्र करूं ॥ध्रु.॥
धनवंjयाचिये अंगीं सत्ताबळ । व्याधि तो सकळ तोडावया ॥2॥
तुका ह्मणे आलें मोडएासी कोंपट । सांडव्याची वाट विसरावी ॥3॥

2528
 ॠणाच्या परिहारा जालों वोळगणा । द्यावी नारायणा वासलाती ॥1॥
जालों उतराइऩ शरीरसंकल्पें । चुकों द्यावीं पापें सकळ ही ॥ध्रु.॥
आजिवरि होतों धरूनि जिवासी । व्याजें कासाविसी बहु केलें ॥2॥
तुका ह्मणे मना आणिला म्यां भाव । तुमचा तेथें ठाव आहे देवा ॥3॥

2529
 येणें पांगें पायांपाशीं । निश्चयेंसी राहेन ॥1॥
सांगितली करीन सेवा । सकळ देवा दास्यत्व ॥ध्रु.॥
बंधनाची तुटली बेडी । हे चि जोडी मग आह्मां ॥2॥
तुका ह्मणे नव्हें क्षण । पायांविण वेगळा ॥3॥

2530
 आपुल्या आपण उगवा लिगाड । काय माझें जड करुन घ्याल ॥1॥
उधारासी काय उधाराचें काम । वाढवूं चि श्रम नये देवा ॥ध्रु.॥
करा आतां मजसाटीं वाड पोट । ठाव नाहीं तंटे जालें लोकीं ॥2॥
तुका ह्मणे बाकी झडलियावरी । न पडें वेव्हारीं संचिताचे ॥3॥

2531
 सर्व संगीं विट आला । तूं एकला आवडसी ॥1॥
दिली आतां पायीं मिठी । जगजेठी न सोडीं ॥ध्रु.॥
बहु जालों क्षीदक्षीण । येणें सीण तो नासे ॥2॥
तुका ह्मणे गंगवास । बहु त्या आस स्थळाची ॥3॥

2532
 शीतळ तें शीतळाहुनी । पायवणी चरणींचें ॥1॥
सेवन हे शिरसा धरीं । अंतरीं हीं वरदळा ॥ध्रु.॥
अवघें चि नासी पाप । तीर्थ बाप माझ्याचें ॥2॥
बैसोनियां तुका तळीं । त्या कल्लोळीं डौरला ॥3॥

2533
 गोदे कांठीं होता आड । करूनि कोड कवतुकें॥1॥
देखण्यांनीं एक केलें । आइत्या नेलें जिवनापें ॥ध्रु.॥
राखोनियां ठाव । अल्प जीव लावूनि ॥2॥
तुका ह्मणे फिटे धनी । हे सज्जनीं विश्रांति ॥3॥

2534
 न पाहें माघारें आतां परतोनि । संसारापासूनि विटला जीव ॥1॥
सामोरें येऊनि कवळीं दातारा । काळाचा हाकारा न साहावे ॥ध्रु.॥
सावधान चित्त होइऩल आधारें । खेळतां ही बरें वाटइऩल ॥2॥
तुका ह्मणे कंठ दाटला या सोसें । न पवे कैसें जवळी हें ॥3॥

2535
 मथनीचें नवनीत । सर्व हितकारक ॥1॥
दंडवत दंडा परी । मागें उरी नुरावी ॥ध्रु.॥
वचनाचा तो पसरुं काइऩ । तांतडी डोइऩपाशींच ॥2॥
तुका ह्मणे जगजेठी । लावीं कंठीं उचलूनि ॥3॥

2536
 अवचिता चि हातीं ठेवा । दिला सेवा न करितां॥1॥
भाग्य फळलें जाली भेटी । नेघें तुटी यावरी ॥ध्रु.॥
दैन्य गेलें हरली चिंता । सदैव आतां यावरी ॥2॥
तुका ह्मणे वांटा जाला । बोलों बोली देवासीं ॥3॥

2537
 समर्थाची धरिली कास । आतां नाश काशाचा ॥1॥
धांव पावें करीन लाहो । तुमच्या आहो विठ्ठला ॥ध्रु.॥
न लगे मज पाहाणें दिशा । हाकेसरिसा ओढसी ॥2॥
तुका ह्मणे नव्हे धीर । तुह्मां िस्थर दयेनें ॥3॥

2538
 करूं तैसें पाठांतर । करुणाकर भाषण ॥1॥
जिहीं केला मूतिऩमंत । ऐसे संतप्रसाद ॥ध्रु.॥
सोज्ज्वळ केल्या वाटा । आइत्या नीटा मागीलां ॥2॥
तुका ह्मणे घेऊं धांवा । करूं हांवा ते जोडी ॥3॥

2539
 अचळ न चळे ऐसें जालें मन । धरूनि निज खुण राहिलोंसें ॥1॥
आवडी बैसली गुणांची अंतरीं । करूं धणीवरी सेवन तें ॥ध्रु.॥
एकविध भाव नव्हे अभावना । आणिकिया गुणां न मिळवे ॥2॥
तुका ह्मणे माझे पडिलें आहारीं । ध्यान विटेवरी ठाकले तें ॥3॥

2540
 काय तुझी थोरी वणूप मी पामर । होसी दयाकर कृपासिंधु ॥1॥
तुज ऐसी दया नाहीं आणिकासी । ऐसें हृषीकेशी नवल एक ॥ध्रु.॥
कुरुक्षेत्रभूमीवरी पक्षी व्याले । तृणामाजी केलें कोठें त्यांनीं ॥2॥
अकस्मात तेथें रणखांब रोविला । युद्धाचा नेमिला ठाव तेथें ॥3॥
कौरव पांडव दळभार दोन्ही । झुंजावया रणीं आले तेथें ॥4॥
तये काळीं तुज पक्षी आठविती । पाव बा श्रीपती ह्मणोनियां ॥5॥
हस्ती घोडे रथ येथें धांवतील । पाषाण होतील शतचूर्ण ॥6॥
ऐसिये आकांतीं वांचों कैसे परी । धांव बा श्रीहरी लवलाहें ॥7॥
टाकोनियां पिलीं कैसें जावें आतां । पावें जगन्नाथा लवलाहीं ॥8॥
आली तिये काळीं कृपा तुझ्या चित्ता । अनाथांच्या नाथा नारायणा ॥9॥
एका गजाचिया कंठीं घंटा होती। पाडिली अवचिती तयांवरी ॥10॥
अठरा दिवस तेथे द्वंदजुंज जालें । वारा ऊन लागलें नाहीं तयां ॥11॥
जुंज जाल्यावरी दाविलें अर्जुना । तुह्मीं नारायणा पिक्षयांसी ॥12॥
पाहें आपुलिया दासां म्यां रिक्षलें । रणीं वांचविलें कैशा परी ॥13॥
ऐसी तुज माया आपुल्या भHांची । माउली आमुची तुका ह्मणे ॥14॥

2541
 वैष्णवां संगती सुख वाटे जीवा । आणीक मी देवा कांहीं नेणें ॥1॥
गायें नाचें उडें आपुलिया छंदें । मनाच्या आनंदें आवडीनें ॥ध्रु.॥
लाज भय शंका दुराविला मान । न कळे साधन यापरतें ॥2॥
तुका ह्मणे आतां आपुल्या सायासें । आह्मां जगदेशें सांभाळावें ॥3॥

2542
 शरण शरण वाणी । शरण त्रिवाचा विनवणी ॥1॥
स्तुती न पुरे हे वाचा । सत्य दास मी दासांचा ॥ध्रु.॥
देह सांभाळून। पायांवरी लोटांगण ॥2॥
विनवी संता तुका दीन । नव्हे गोरवें उत्तीर्ण ॥3॥

2543
 लेंकरा लेववी माता अळंकार । नाहीं अंतपार आवडीसी॥1॥
कृपेचें पोसणें तुमचें मी दीन । आजि संतजन मायबाप ॥ध्रु.॥
आरुषा उत्तरीं संतोषे माउली । कवळूनि घाली हृदयात ॥2॥
पोटा आलें त्याचे नेणे गुणदोष । कल्याण चि असे असावें हें ॥3॥
मनाची ते चाली मोहाचिये सोइऩ । ओघें गंगा काइऩ परतों जाणे ॥4॥
तुका ह्मणे कोठें उदार मेघां शिH । माझी तृषा किती चातकाची ॥5॥

2544
 युिH तंव जाल्या कुंटित सकळा । उरली हे कळा जीवनाची ॥1॥
संतचरणीं भावें ठेविलें मस्तक । जोडोनि हस्तक राहिलोंसें ॥ध्रु.॥
जाणपणें नेणें कांहीं चि प्रकार । साक्षी तें अंतर अंतरासी ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मी केलें अभयदान । जेणें समाधान राहिलेंसे ॥3॥

2545
 हा गे आलों कोणी ह्मणे बुडतिया । तेणें किती तया बळ चढे ॥1॥
तुह्मी तंव भार घेतला सकळ । आश्वासिलों बाळ अभयकरें ॥ध्रु.॥
भुकेलियां आस दावितां निर्धार । किती होय धीर समाधान ॥2॥
तुका ह्मणे दिली चिंतामणीसाटीं । उचित कांचवटी दंडवत ॥3॥

2546
 कैसा तीं देखिला होसील गोपाळीं । पुण्यवंतीं डोळीं नारायणा ॥1॥
तेणें लोभें जीव जालासे बराडी । आह्मी ऐशी जोडी कइप लाभों ॥ध्रु.॥
असेल तें कैसें दर्शनाचें सुख । अनुभवें श्रीमुख अनुभवितां ॥2॥
तुका ह्मणे वाटे देसी आलिंगन । अवस्था ते क्षणाक्षणां होते ॥3॥

2547
 कासया या लोभें केलें आर्तभूत । सांगा माझें चित्त नारायणा ॥1॥
चातकाचे परी एक चि निर्धार । लक्षभेदीतीर फिरों नेणे ॥ध्रु.॥
सांवळें रूपडें चतुर्भुज मूतिऩ । कृष्णनाम चित्तीं संकल्प हा ॥2॥
तुका ह्मणे करीं आवडीसी ठाव । नको माझा भाव भंगों देऊं ॥3॥

2548
 काय माझा पण होइऩल लटिका । िब्रदावळी लोकां दाविली ते ॥1॥
खरी करूनियां देइप माझी आळी । येऊनि कृवाळी पांडुरंगे ॥ध्रु.॥
आणीक म्यां कोणा ह्मणवावें हातीं । नये काकुलती दुजियासी ॥2॥
तुका ह्मणे मज येथें चि ओळखी । होइऩन तो सुखी पायांनीं च ॥3॥

2549
 तुह्मां आह्मां जंव जालिया समान । तेथें कोणां कोण सनमानी ॥1॥
उरी तों राहिली गोमटें गौरव । ओढे माझा जीव पायांपाशीं ॥ध्रु.॥
नेणपणें आह्मी आळवूं वोरसें । बोलवितों रसें शब्दरत्नें ॥2॥
तुका ह्मणे लळे पाळीं वो विठ्ठले । कां हे उरविले भेदाभेद ॥3॥

2550
 नको माझे मानूं आहाच ते शब्द । कळवऑयाचा वाद करीतसें ॥1॥
कासयानें बळ करूं पायांपाशीं । भाकावी ते दासीं करुणा आह्मीं ॥ध्रु.॥
काय मज चाड असे या लौकिकें । परी असे निकें अनुभवाचें ॥2॥
लांचावल्यासाटीं वचनाची आळी । टकऑयानें घोळी जवळी मन ॥3॥
वाटतसे आस पुरविसी ऐसें । तरि अंगीं पिसें लावियेले ॥4॥
तुका ह्मणे माझी येथें चि आवडी। श्रीमुखाची जोडी इच्छीतसें ॥5॥

2551
 ह्मणऊनी लवलाहें । पाय आहें चिंतीत ॥1॥
पाठिलागा येतो काळ । तूं कृपाळू माउली ॥ध्रु.॥
बहु उसंतीत आलों । तया भ्यालों स्थळासी ॥2॥
तुका ह्मणे तूं जननी । ये निर्वाणीं विठ्ठलें॥3॥

2552
 जेणें वाढे अपकीतिऩ । सर्वाथाअ तें वर्जावें ॥1॥
सत्य रुचे भलेपण । वचन तें जगासी ॥ध्रु.॥
होइजेतें शूर त्यागें । वाउगें तें सारावें ॥2॥
तुका ह्मणे खोटें वर्म । निंद्यकर्म कािळमा ॥3॥

2553
 याची सवे लागली जीवा । गोडी हेवा संगाचा ॥1॥
परतें न सरवे दुरी । क्षण हरीपासूनि ॥ध्रु.॥
जालें तरी काय तंट । आतां चट न संटे ॥2॥
तुका ह्मणे चक्रचाळे । वेळ बळें लाविलें॥3॥

2554
 याचा तंव हा चि मोळा । देखिला डोळा उदंड॥1॥
नेदी मग फिरों मागें । अंगा अंगें संचरे ॥ध्रु.॥
कां गा याची नेणां खोडी । जीभा जोडी करितसां ॥2॥
पांघरे तें बहु काळें । घोंगडें ही ठायींचें ॥3॥
अंगीं वसे चि ना लाज । न ह्मणे भाज कोणाची॥4॥
सर्वसाक्षी अबोल्यानें । दुिश्चत कोणें नसावें ॥5॥
तुका ह्मणे धरिला हातीं । मग नििंश्चतीं हरीनें ॥6॥

2555
 प्रसिद्ध हा असे जगा । अवघ्या रंगारंगाचा ॥1॥
तरी वाटा न वजे कोणी । नारायणीं घरबुडी ॥ध्रु.॥
बहुतां ऐसें केलें मागें । लाग लागें लागेना ॥2॥
हो कां नर अथवा नारी । लाहान थोरीं आदर ॥3॥
जालें वेगळें लोकीं पुरे । मग नुरे समूळ ॥4॥
कळेना तो आहे कैसा । कोणी दिशा बहु थोडा ॥5॥
तुका ह्मणे दुस†या भावें । छायें नावें न देखवे ॥6॥

2556
 न संडावा आतां ऐसें वाटे ठाव । भयाशी उपाव रक्षणाचा ॥1॥
ह्मणऊनि मनें विळयेलें मन । कारियेकारण चाड नाहीं ॥ध्रु.॥
नाना वीचि उपाधि करूनियां मूळ । राखतां विटाळ तें चि व्हावें ॥2॥
तुका ह्मणे येथें न वेचे वचन । निजीं निजखूण सांपडली ॥3॥

2557
 सत्तेचें भोजन समयीं आतुडे । सेवन ही घडे रुचिनेसी॥1॥
वर्में श्रम नेला जालें एकमय । हृदयस्थीं सोय संग जाला ॥ध्रु.॥
कोथळीस जमा पडिलें संचित । मापल्याचा वित्त नेम जाला ॥2॥
तुका ह्मणे धणी ऐसा जालों आतां । करीन ते सत्ता माझी आहे ॥3॥

2558
 देइऩल तें उणें नाहीं । याचे कांहीं पदरीं ॥1॥
पाहिजे तें संचित आतां । येथें सत्ता करावया ॥ध्रु.॥
गुणां ऐसा भरणा भरी। जो जें चारी तें लाभे ॥2॥
तुका ह्मणे देवीं देव । फळे भव आपुला ॥3॥

2559
 तेव्हां होतों भोगाधीन । तुह्मां भिन्न पासूनि ॥1॥
आतां बोलों नये ऐसें । आनारिसें वेगळें ॥ध्रु.॥
सन्मुख जालों स्वामीकडे । भव औठडे निराळे ॥2॥
चिंतिलें तें चिंतामणी । फिटे धणी तों द्यावें ॥3॥
सहज िस्थत आहे अंगीं । प्रसंगीं ते वंचेना॥4॥
तुमची देवा धरिली कास । केला नास प्रपंचा ॥5॥
तुका ह्मणे जाणोनि वर्म । कर्माकर्में ठेविलीं ॥6॥
॥5॥

2560
 केला कैवाड संतांच्या आधारें । अनुभवें खरें कळों आलें ॥1॥
काय जीवित्वाची धरुनियां आशा । व्हावें गर्भवासा पात्र भेणें ॥ध्रु.॥
अबाळीनें जावें निचिंतिया ठायां । रांडा रोटा वांयां करूं नये ॥2॥
तुका ह्मणे बळी देतां तें निधान । भिकेसाटीं कोण राज्य देतो ॥3॥

2561
 संगतीनें होतो पंगतीचा लाभ । अशोभीं अनुभव असिजेतें ॥1॥
जैसीं तैसीं असों पुढिलांचे सोइऩ । धरिती हातीं पायीं आचारिये ॥ध्रु.॥
उपकारी नाहीं देखत आपदा । पुढिलांची सदा दया चित्तीं ॥2॥
तुका ह्मणे तरीं सज्जनाची कीतिऩ । पुरवावी आतिऩ निर्बळांची ॥3॥

2562
 करितां विचार सांपडलें वर्म । समूळ निश्रम परिहाराचें॥1॥
मज घेऊनियां आपणांसी द्यावें । साटी जीवें जीवें नारायणा ॥ध्रु.॥
उरी नाहीं मग पडदा कां आला । स्वमुखें चि भला करितां वाद ॥2॥
तुका ह्मणे माझें खरें देणें घेणें । तुह्मी साक्षी जाणें अंतरींचें ॥3॥

2563
 कुळींची हे कुळदेवी । केली ठावी संतांनीं ॥1॥
बरवें जालें शरण गेलों । उगविलों संकटीं ॥ध्रु.॥
आणिला रूपा ही बळें । करूनि खळें हरिदासीं ॥2॥
तुका ह्मणे समागमें । नाचों प्रेमें लागलों ॥3॥

2564
 आतां देह अवसान । हें जतन तोंवरी ॥1॥
गाऊं नाचों गदारोळें । जिंकों बळें संसार ॥ध्रु.॥
या चि जीऊं अभिमानें। सेवाधनें बळकट ॥2॥
तुका ह्मणे न सरें मागें । होइऩन लागें आगळा ॥3॥

2565
 ज्याने आड यावें कांहीं । त्याचें नाहीं बळ आतां॥1॥
मन येथें साहए जालें । हरिच्या धालें गुणवादीं ॥ध्रु.॥
चुकुर तो गेला काळ । जालें बळ संगाचें ॥2॥
तुका ह्मणे धरूं सत्ता । होइऩल आतां करूं तें ॥3॥

2566
 देवासी तो पुरे एकभाव गांठी । तो चि त्याचे मिठी देइल पायीं ॥1॥
पाहोनि राहीन कवतुक निराळा । मी मज वेगळा होऊनियां ॥ध्रु.॥
कांहीं नेघें शिरीं निमिkयाचा भार । न लगे उत्तर वेचावें चि ॥2॥
तुका ह्मणे जीवें पडिलिया गांठी । मग नाहीं मिठी सुटों येत ॥3॥

2567
 लौकिकासाटीं या पसा†याचा गोवा । कांहीं नाहीं देवा लागों येत ॥1॥
ठेवावा माथा तो नुचलावा पायीं । ठांयींचिये ठांयीं हालों नये ॥ध्रु.॥
डव्हिळल्या मनें वितिळलें रूप । नांवऐसें पाप उपाधीचें ॥2॥
तुका ह्मणे देव प्रीतीनें कवळी । ठेवील जवळी उठवूनि ॥3॥

2568
 नाहीं होत भार घातल्या उदास । पुरवावी आस सकळ ही ॥1॥
ऐसा नाहीं मज एकाचा अनुभव । धरिला तो भाव उद्धरलें ॥ध्रु.॥
उतावीळ असे शरणागतकाजें । धांव केशीराजे आइकतां ॥2॥
तुका ह्मणे हित चिंतन भरवंसा । नेदी गर्भवासा येऊं देवा ॥3॥

2569
 उपजों मरों हे तों आमुची मिरासी । हें तूं निवारिसी तरी थोर ॥1॥
उभा राहीं करीं खरा खोटा वाद । आह्मी जालों निंद लंडीपणें ॥ध्रु.॥
उभयतां आहे करणें समान । तुह्मां ऐसा ह्मणें मी ही देवा ॥2॥
तुका ह्मणे हातीं सांपडलें वर्म । अवघाची भ्रम फेडिन आतां ॥3॥

2570
 मेलियांच्या रांडा इिच्छती लेकरूं । लाज नाहीं धरूं प्रीती कैशी ॥1॥
मागिलां पुढिलां एकी सरोबरी । काळाची पेटारी खांदा वाहे ॥ध्रु.॥
आन दिसे परी मरणें चि खरें । सांपळा उंदिरें सामाविलीं ॥2॥
तुका ह्मणे जाली मनाची परती । निवळली ज्योती दिसों आली ॥3॥

2571
 निष्ठ‍ मी जालों अतिवादागुणें । हें कां नारायणें नेणिजेल ॥1॥
सांडियेली तुह्मी गोत परिसोय । फोडविली डोय कर्मा हातीं ॥ध्रु.॥
सांपडूनि संदी केली जीवेंसाटीं । घ्यावयासि तुटी कारण हें ॥2॥
तुका ह्मणे तुज काय ह्मणों उणें । नाहीं अभिमानें चाड देवा ॥3॥

2572
 माझें माझ्या हाता आलें । आतां भलें सकळ ॥1॥
काशासाटीं विषम थारा । तो अंतरा विटाळ ॥ध्रु.॥
जालीं तया दुःखें तुटी । मागिल पोटीं नसावें ॥2॥
तुका ह्मणे शुद्धकुळ । तेथें मळ काशाचा ॥3॥

2573
 समर्थपणें हे करा संपादणी । नसतें चि मनीं धरिल्याची॥1॥
दुस†याचें येथें नाहीं चालों येत । तरि मी निवांत पाय पाहें ॥ध्रु.॥
खोटियाचें खरें खरियाचें खोटें । मानलें गोमटें तुह्मांसी तें ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मां सवें करितां वाद । होइऩजेतें निंद जनीं देवा ॥3॥

2574
 तुह्मां आह्मांसवें न पडावी गांठी । आलेति जगजेठी कळों आतां ॥1॥
किती ह्मणों आतां वाइटा वाइट । शिवों नये वीट आल्यावरी ॥ध्रु.॥
बोलिल्याची आतां हे चि परचित । भीड भार थीत बुडवील ॥2॥
तुका ह्मणे आली रोकडी प्रचिती । झांकणें तें किती कोठें देवा ॥3॥

2575
 सकळ सत्ताधारी । व्हावें ऐसें काय हरी ॥1॥
परि या कृपेच्या वोरसें । कुढावयाचें चि पिसें ॥ध्रु.॥
अंगें सवाौत्तम । अवघा चि पूर्णकाम ॥2॥
तुका ह्मणे दाता । तरि हा जीव दान देता॥3॥

2576
 कोणापाशीं द्यावें माप । आपीं आप राहिलें ॥1॥
कासयाची भरोवरी । काय दुरी जवळी ॥ध्रु.॥
एकें दाखविले दाहा। फांटा पाहा पुसून ॥2॥
तुका ह्मणे सरलें वोझें । आतां माझें सकळ॥3॥

2577
 नभोमय जालें जळ । एकीं सकळ हरपलें ॥1॥
आतां काय सारासारी । त्याच्या लहरी तयांत ॥ध्रु.॥
कैचा तेथ यावा सांडी । आप कोंडी आपण्यां ॥2॥
तुका ह्मणे कल्प जाला। अस्त गेला उदय ॥3॥

2578
 राजा करी तैसे दाम । ते ही चाम चालती ॥1॥
कारण ते सत्ता शिरीं । कोण करी अव्हेर ॥ध्रु.॥
वाइले तें सुनें खांदीं । चाले पदीं बैसविलें ॥2॥
तुका ह्मणे विश्वंभरें । करुणाकरें रिक्षलें ॥3॥

2579
 आह्मी देव तुह्मी देव । मध्यें भेव अधीक ॥1॥
कैवाडाच्या धांवा लागें । मागें मागें विठ्ठले ॥ध्रु.॥
भेडसाविलें हाके नादें । वोळखी भेदें मोडिली ॥2॥
तुका ह्मणे उभा राहे । मागें पाहे परतोनि ॥3॥

2580
 हीनसुरबुद्धीपासाीं । आकृतीसी भेद नाहीं ॥1॥
एक दांडी एक खांदी । पदीं पदीं भोगणें ॥ध्रु.॥
एकाऐसें एक नाहीं । भिन्न पाहीं प्रकृती ॥2॥
तुका ह्मणे भूमी खंडे । पीक दंडे जेथें तें॥3॥

2581
 काय बोलों सांगा । याउपरी पांडुरंगा ॥1॥
कांहीं आधारावांचून । पुढें न चले वचन ॥ध्रु.॥
वाढे ऐसा रस । कांहीं करावा सौरस ॥2॥
भिHभाग्यसीमा । द्यावा जोडोनियां प्रेमा॥3॥
कोरडएा उत्तरीं । नका गौरवूं वैखरी ॥4॥
करी विYाापना । तुका प्रसादाची दाना ॥5॥

2582
 आहाच तो मोड वाळलियामधीं । अधीराची बुिद्ध तेणें न्यायें ॥1॥
ह्मणऊनि संग न करीं दुसरें । चित्त मळीन द्वारें दोड पडे ॥ध्रु.॥
विषासाटीं सर्पां भयाभीत लोक । हें तों सकळीक जाणतसां ॥2॥
तुका ह्मणे काचें राहे कुळांकुड । अवगुण तो नाड ज्याचा तया ॥3॥

2583
 क्षणक्षणां जीवा वाटतसे खंती । आठवती चित्तीं पाय देवा ॥1॥
येइप वो येइप वो येइप लवलाहीं । आिंळगूनि बाहीं क्षेम देइप ॥ध्रु.॥
उताविळ मन पंथ अवलोकी । आठवा ते चुकी काय जाली ॥2॥
तुका ह्मणे माझ्या जीवींच्या जीवना । घाला नारायणा उडी वेगीं ॥3॥

2584
 आळी करावी ते कळतें बाळका । बुझवावें हें कां नेणां तुह्मी ॥1॥
निवाड तो तेथें असे पायांपाशीं । तुह्मांआह्मांविशीं एकेठायीं ॥ध्रु.॥
आणीक तों आह्मी न देखोंसें जालें । जाणावें शिणलें भागलेंसें ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मां लागतें सांगावें । अंतरींचें ठावें काय नाहीं ॥3॥

2585
 तांतडीनें आह्मां धीर चि न कळे । पाळावे हे लळे लवलाहीं ॥1॥
नका कांहीं पाहों सावकाशीं देवा । करा एक हेवा तुमचा माझा ॥ध्रु.॥
वोरसाचा हेवा सांभाळावी प्रीत । नाहीं राहों येत अंगीं सदा ॥2॥
तुका ह्मणे मज नका गोवूं खेळा । भोजनाची वेळा राखियेली ॥3॥

2586
 नाहीं लोपों येत गुण । वेधी आणीकें चंदन ॥1॥
न संगतां पडे ताळा । रूप दर्पणीं सकळां ॥ध्रु.॥
सारविलें वरी । आहाच तें क्षणभरी ॥2॥
तुका ह्मणे वोहळें । सागराच्या ऐसें व्हावें॥3॥

2587
 वचनें चि व्हावें आपण उदार । होइल विश्वंभर संपुष्ट चि ॥1॥
सत्यसंकल्पाचीं फळें बीजाऐसीं । शुद्ध नाहीं नासी पावों येत ॥ध्रु.॥
वंचिलिया काया येतसे उपेगा । शरीर हें नरकाचें चि आळें ॥2॥
तुका ह्मणे जीव जितां थारे लावा । पडिलिया गोवा देशधडी ॥3॥

2588
 उखतें आयुष्य जायांचें किळवर । अवघें वोडंबर विषयांचें ॥1॥
कोणासी हा लागे पुसणें विचार । मनें चि सादर करूं आतां ॥ध्रु.॥
उत्पित्त प्रळय पडिलें दळण । पाकाचें भोजन बीज वाढे ॥2॥
तुका ह्मणे जाऊं अभयाच्या ठायां । रिघों देवराया शरण वेगीं ॥3॥

2589
 बोलावे ह्मुण हे बोलतों उपाय । प्रवाहें हें जाय गंगाजळ ॥1॥
भाग्ययोगें कोणां घडेल सेवन । कैंचे येथें जन अधिकारी ॥ध्रु.॥
मुखीं देतां घांस पळवितीं तोंडें । अंगींचिया भांडे असुकानें ॥2॥
तुका ह्मणे पूजा करितों देवाची । आपुलिया रुची मनाचिये ॥3॥

2590
 लटिक्याचे वाणी चवी ना संवाद । नांहीं कोणां वाद रुचों येत ॥1॥
अन्याय तो त्याचा नव्हे वायचाळा । मायबापीं वेळा न साधिली ॥ध्रु.॥
अनावर अंगीं प्रबळ अवगुण । तांतडीनें मन लाहो साधी ॥2॥
तुका ह्मणे दोष आणि अवकळा । न पडतां ताळा घडे तसे ॥3॥

2591
 नये स्तवूं काचें होतें क्रियानष्ट । काुंफ्दाचे ते कष्ट भंगा मूळ ॥1॥
नाहीं परमार्थ साधत लौकिकें । धरुन होतों फिकें अंगा आलें ॥ध्रु.॥
पारखिया पुढें नये घालूं तोंड । तुटी लाभा खंड होतो माना ॥2॥
तुका ह्मणे तरी मिरवतें परवडी । कामावल्या गोडी अविनाश ॥3॥

2592
 कोण्या काळें येइऩल मना । नारायणा तुमचिया॥1॥
माझा करणें अंगीकार । सर्व भार फेडूनि ॥ध्रु.॥
लागली हे तळमळ चित्ता । तरी दुिश्चता संसारी ॥2॥
सुखाची च पाहें वास । मागें दोष सांभाळीं ॥3॥
इच्छा पूर्ण जाल्याविण । कैसा सीण वारेल ॥4॥
लाहो काया मनें वाचा । देवा साच्या भेटीचा ॥5॥
कांटाळा तो न धरावा । तुह्मी देवा दासांचा ॥6॥
तुका ह्मणे माझे वेळे । न कळे कां हें उफराटें ॥7॥

2593
 घ्यावी तरी घ्यावी उदंड चि सेवा । द्यावें तरी देवा उदंड चि ॥1॥
ऐसीं कैंचीं आह्मी पुरतीं भांडवलें । आल्या करीं बोलें समाधान ॥ध्रु.॥
व्हावें तरीं व्हावें बहुत चि दुरी । आलिया अंतरीं वसवावें ॥2॥
तुका ह्मणे तुझें सख्यत्व आपणीं । अससील ॠणी आवडीचा ॥3॥

2594
 काय करूं जीव होतो कासावीस । कोंडलिये दिस गमे चि ना ॥1॥
पडिलें हें दिसे ब्रह्मांड चि वोस । दाटोनि उच्छ्वास राहातसे ॥2॥
तुका ह्मणे आगा सर्वजाणतिया । विश्वंभरें काया निववावी ॥3॥

2595
 सुकलियां कोमां अत्यंत जळधर । तेणें च प्रकार न्याय असे ॥1॥
न चलें पाउलीं सांडीं गरुडासन । मनाचें हो मन त्वरेलागीं ॥2॥
तुका ह्मणे भूक न साहावे बाळा । जीवनांची कळा ओढलीसे ॥3॥

2596
 शृंगारिक माझीं नव्हती उत्तरें । आळवितों खरे अवस्थेच्या ॥1॥
न घलावा मधीं कामाचा विलंब । तुह्मी तों स्वयंभ करुणामूतिऩ ॥2॥
तुका ह्मणे केलें सन्मुख वदन । देखतां चरण पोटाळीन ॥3॥

2597
 तूं माझी माउली तूं माझी साउली । पाहातों वाटुली पांडुरंगे ॥1॥
तूं मज येकुला वडील धाकुला । तूं मज आपुला सोयरा जीव ॥2॥
तुका ह्मणे जीव तुजपाशीं असे । तुझियानें ओस सर्व दिशा ॥3॥

2598
 कराल तें करा । हातें आपुल्या दातारा ॥1॥
बिळयाचीं आह्मी बाळें । असों निर्भर या सळे ॥ध्रु.॥
आतां कोठें काळ । करील देवापाशीं बळ ॥2॥
तुका ह्मणे पंढरीराया । थापटितों ठोक बाहएा ॥3॥

2599
 डोळां भरिलें रूप । चित्ता पायांपें संकल्प ॥1॥
अवघी घातली वांटणी । प्रेम राहिलें कीर्तनी ॥ध्रु.॥
वाचा केली माप । रासीं हरिनाम अमुप ॥2॥
भरूनियां भाग । तुका बैसला पांडुरंग ॥3॥

2600
 आतां आहे नाहीं । न कळे आळी करा कांहीं ॥1॥
देसी पुरवुनी इच्छा । आतां पंढरीनिवासा ॥ध्रु.॥
नेणे भाग सीण । दुजें कोणी तुह्मांविण ॥2॥
आतां नव्हे दुरी । तुका पायीं मिठी मारी॥3॥

2601
 संकल्पासी अधिष्ठान । नारायण गोमटें ॥1॥
अवघियांचें पुरे कोड । फिडे जड देहत्व ॥ध्रु.॥
उभय लोकीं उत्तम कीतिऩ । देव चित्तीं राहिलिया ॥2॥
तुका ह्मणे जीव धाय । नये हाय जवळी ॥3॥

2602
 भाग्यवंता ऐशी जोडी । परवडी संतांची ॥1॥
धन घरीं पांडुरंग । अभंग जें सरेना ॥ध्रु.॥
जनाविरहित हा लाभ । टांचें नभ सांटवणें ॥2॥
तुका ह्मणे विष्णुदासां । नाहीं आशा दुसरी॥3॥

2603
 जरी आलें राज्य मोळविक्या हातां । तरी तो मागुता व्यवसायी ॥1॥
तृष्णेचीं मंजुरें नेणती विसांवा । वाढें हांव हांवां काम कामीं ॥ध्रु.॥
वैभवाचीं सुखें नातळतां अंगा । चिंता करी भोगा विघ्न जाळी ॥2॥
तुका ह्मणे वाहे मरणाचें भय । रक्षणउपाय करूनि असे ॥3॥

2604
 कोण होइऩल आतां संसारपांगिलें । आहे उगवलें सहजें चि ॥1॥
केला तो चालवीं आपुला प्रपंच । काय कोणां वेच आदा घे दे ॥ध्रु.॥
सहजें चि घडे आतां मोऑयाविण । येथें काय सीण आणि लाभ ॥2॥
तुका ह्मणे जालों सहज देखणा । ज्याच्या तेणें खुणा दाखविल्या ॥3॥

2605
 आह्मां शरणागतां । एवढी काय करणें चिंता ॥1॥
परि हे कौतुकाचे खेळ । अवघे पाहातों सकळ ॥ध्रु.॥
अभयदानवृंदें। आह्मां कैंचीं द्वंदें ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मी । हरिजन साधनाचे स्वामी॥3॥

2606
 देवाचिये चाडे प्रमाण उचित । नये वांटूं चित्त निषेधासीं ॥1॥
नये राहों उभें कसमळापाशीं । भुंकतील तैसीं सांडावीं तीं ॥2॥
तुका ह्मणे क्षमा सुखाची हे रासी । सांडूनि कां ऐसी दुःखी व्हावें ॥3॥
॥1॥

2607
 खळा सदा क्षुद्रीं दृष्टी । करी कष्टी सज्जना ॥1॥
करितां आपुलाले परी । धणीवरी व्यापार ॥ध्रु.॥
दया संतां भांडवल। वेची बोल उपकार ॥2॥
तुका ह्मणे आपुलालें । उसंतिलें ज्यांणीं तें ॥3॥

2608
 जग ऐसें बहुनांवें । बहुनावें भावना ॥1॥
पाहों बोलों बहु नये । सत्य काय सांभाळा ॥ध्रु.॥
कारियासी जें कारण। तें जतन करावें ॥2॥
तुका ह्मणे संतजनीं । हें चि मनीं धरावें ॥3॥

2609
 निघालें तें अगीहूनि । आतां झणी आतळे ॥1॥
पळवा परपरतें दुरी । आतां हरी येथूनि ॥ध्रु.॥
धरिलें तैसें श्रुत करा हो । येथें आहो प्रपंचीं ॥2॥
अबोल्यानें ठेला तुका । भेउनि लोकां निराळा ॥3॥

2610
 आतां दुसरें नाहीं वनीं । निरांजनी पडिलों ॥1॥
तुमची च पाहें वास । अवघी आस निरसली ॥ध्रु.॥
मागिलांचा मोडला माग । घडला त्याग अरुची ॥2॥
तुका ह्मणे करुणाकरा । तूं सोयरा जीवींचा ॥3॥

2611
 धरूनियां सोइऩ परतलें मन । अनुलक्षीं चरण करूनियां॥1॥
येइप पांडुरंगे नेइप सांभाळूनि । करुणावचनीं आळवितों॥ध्रु.॥
बुिद्ध जाली साहए परि नाहीं बळ । अवलोकितों जळ वाहे नेत्रीं ॥2॥
न चलती पाय गिळत जाली काया । ह्मणऊनि दया येऊं द्यावी ॥3॥
दिशच्या करितों वारियासीं मात । जोडुनियां हात वास पाहें ॥4॥
तुका ह्मणे वेग करावा सत्वर । पावावया तीर भवनदीचें ॥5॥

2612
 कौलें भरियेली पेंठ । निग्रहाचे खोटे तंट ॥1॥
ऐसें माता जाणे वर्म । बाळ वाढवितां धर्म ॥ध्रु.॥
कामवितां लोहो कसे। तांतडीनें काम नासे ॥2॥
तुका ह्मणे खडे । देतां अक्षरें तें जोडे ॥3॥

2613
 चालिलें न वाटे । गाऊनियां जातां वाटे ॥1॥
बरवा वैष्णवांचा संग । येतो सामोरा श्रीरंग ॥ध्रु.॥
नाहीं भय आड । कांहीं विषमांचें जड ॥2॥
तुका ह्मणे भिH । सुखरूप आदीं अंतीं ॥3॥

2614
 करितां विचार तो हा दृढ संसार । ब्रह्मांदिकां पार नुलंघवे सामथ्यॉ ॥1॥
शरण शरण नारायणा मज अंगीकारीं दीना। आलें तें वचनांपासीं माझ्या सामर्थ्य ॥ध्रु.॥
पाठीवरी मोळी तो चि कळवा पायीं तळीं । सांपडला जाळीं मत्स्य जाला तो न्याय ॥2॥
आतां करीन तांतडी लाभाची ते याच जोडी । तुका ह्मणे ओढी पायां सोइऩ मनाची ॥3॥

2615
 बहुतां जातीचा केला अंगीकार । बहुत ही फार सवाौत्तमें ॥1॥
सरला चि नाहीं कोणांचिये वेचें । अक्षोभ ठायींचें ठायीं आहे ॥ध्रु.॥
लागत चि नाहीं घेतां अंतपार । वसवी अंतर अणुचें ही ॥2॥
तुका ह्मणे केला होय टाकीऐसा । पुरवावी इच्छा धरिली ते ॥3॥

2616
 पोट धालें आतां जीवनीं आवडी । पुरवावे परवडी बहुतांचे ॥1॥
काय आंचवणा तांतडीचें काम । मागील तीं श्रम न पवावीं ॥ध्रु.॥
वाढितिया पोटीं बहु असे वाव । सांभािळतां ठाव काय वांचे ॥2॥
दाविल्यावांचूनि नाहीं कळों येत । तेथें ही दुिश्चत एकपणें ॥3॥
नावेचा भार तो उदकाचे शिरीं । काय हळू भारी तये ठायीं ॥4॥
तुका ह्मणे गीतीं गाऊनि गोविंद । करूं ब्रह्मानंद एकसरें॥5॥

2617
 एका हातीं टाळ एका हातीं चिपिळया । घालिती हुंमरी एक वाताती टािळया ॥1॥
मातले वैष्णव नटती नाना छंदें। नाहीं चाड मोक्षपदें भजनीं आवडी ॥ध्रु.॥
हाका अरोिळया गीतवादें सुखसोहळे । जाय तें न कळे केव्हां रजनी दिवस ॥2॥
तीथाअ नाहीं चाड न लगे जावें वनांतरा । तुका ह्मणे हरिहरात्मक चि पृथुवी॥3॥

2618
 देव सखा आतां केलें नव्हे काइऩ । येणें सकळइऩ सोइरीं च ॥1॥
भाग्यवंत जालों गोतें सपुरतीं । आतां पुण्या नीती पार नाहीं ॥ध्रु.॥
पाहातां दिसती भरलिया दिशा । ठसावला ठसा लोकत्रयीं ॥2॥
अविनाश जोडी आह्मां भाग्यवंतां । जाली होती सत्ता संचिताची ॥3॥
पायांवरी डोइऩ ठेवाया अरोथा । जाली द्यावी सत्ता क्षेम ऐसी ॥4॥
तुका ह्मणे जीव पावला विसावा । ह्मणवितां देवा तुमचींसीं ॥5॥

2619
 कोण आतां किळकाळा । येऊं बळा देइऩल ॥1॥
सत्ता झाली त्रिभुवनीं । चक्रपाणी कोंवसा ॥ध्रु.॥
लडिवाळांचा भार वाहे । उभा आहे कुढावया ॥2॥
तुका ह्मणे घटिका दिस । निमिश ही न विसंभे ॥3॥

2620
 आह्मां आवडे नाम घेतां । तो ही पिता संतोषे ॥1॥
उभयतां एकचित्त । तरी प्रीत वाढली ॥ध्रु.॥
आह्मी शोभों निकटवासें। अनारिसें न दिसे ॥2॥
तुका ह्मणे पांडुरंगे । अवघीं अंगें निवालीं॥3॥

2621
 देह तंव असे भोगाचे अधीन । याचें सुख सीण क्षीणभंगर ॥1॥
अविनाश जोडी देवापायीं भाव । कल्याणाचा ठाव सकळही ॥ध्रु.॥
क्षणभंगुर हा तेथील पसारा । आलिया हाकारा अवघें राहे ॥2॥
तुका ह्मणे येथें सकळ विश्रांति । आठवावा चित्तीं नारायण ॥3॥

2622
 आतां आवश्यक करणें समाधान । पाहिलें निर्वाण न पाहिजे ॥1॥
केलें तरीं आतां शुशोभें करावें । दिसतें बरवें संतांमधीं ॥ध्रु.॥
नाहीं भHराजीं ठेविला उधार । नामाचा आकार त्यांचियानें ॥2॥
तुका ह्मणे माझ्या वडिलांचें ठेवणें । गोप्य नारायणें न करावें ॥3॥

2623
 काया वाचा मनें श्रीमुखाची वास । आणीक उदास विचारासी ॥1॥
काय आतां मोक्ष करावा जी देवा । तुमचिया गोवा दर्शनासी ॥ध्रु.॥
केलिया नेमासी उभें ठाडें व्हावें । नेमलें तें भावें पालटेना ॥12॥
तुका ह्मणे जों जों कराल उशीर । तों तों मज फार रडवील ॥3॥

2624
 पुढीलांचे सोयी माझ्या मना चाली । मताची आणिली नाहीं बुद्धी ॥1॥
केलासी तो उभा आजवरी संतीं । धरविलें हातीं कट देवा ॥ध्रु.॥
आहे तें ची मागों नाहीं खोटा चाळा । नये येऊं बळा लेंकराशीं ॥2॥
तुका ह्मणे माझा साक्षीचा वेव्हार । कृपण जी थोर परी तुह्मी ॥3॥

2625
 बहुत करूनि चाळवाचाळवी । किती तुह्मी गोवी करीतसां ॥1॥
लागटपणें मी आलों येथवरी । चाड ते दुसरी न धरूनि ॥ध्रु.॥
दुजियाचा तंव तुह्मांसी कांटाळा । राहासी निराळा एकाएकीं ॥2॥
तुका ह्मणे आतां यावरी गोविंदा । मजशीं विनोदा येऊं नये ॥3॥

2626
 तीर्थ जळ देखे पाषाण प्रतिमा । संत ते अधमा माणसाऐसे ॥1॥
वांजेच्या मैथुनापरी गेलें वांयां । बांडेल्याचें जायां जालें पीक ॥ध्रु.॥
अभाविक सदा सुतकी चांडाळ । सदा तळमळ चुके चि ना ॥2॥
तुका ह्मणे वरदळी ज्याची दृष्टी । देहबुिद्ध कष्टी सदा दुःखी ॥3॥

2627
 नव्हे मतोऑयाचा वाण । नीच नवा नारायण ॥1॥
सुख उपजे श्रवणें । खरें टांकसाळी नाणें ॥ध्रु.॥
लाभ हातोहातीं । अधिक पुढतोंपुढती ॥2॥
तुका ह्मणे नेणों किती । पुरोनि उरलें पुढती ॥3॥

2628
 घातला दुकान । देती आलियासी दान ॥1॥
संत उदार उदार । भरलें अनंत भांडार ॥ध्रु.॥
मागत्याची पुरे । धणी आणिकांसी उरे ॥2॥
तुका ह्मणे पोतें । देवें भरिलें नव्हे रितें ॥3॥

2629
 नरस्तुति आणि कथेचा विकरा । हें नको दातारा घडों देऊं ॥1॥
ऐसिये कृपेचि भाकितों करुणा । आहेसि तूं राणा उदाराचा ॥ध्रु.॥
पराविया नारी आणि परधना । नको देऊं मनावरी येऊं ॥2॥
भूतांचा मत्सर आणि संतनिंदा । हें नको गोविंदा घडों देऊं ॥3॥
देहअभिमान नको देऊं शरीरीं । चढों कांहीं परी एक देऊं ॥4॥
तुका ह्मणे तुझ्या पायांचा विसर । नको वारंवार पडों देऊं ॥5॥

2630
 लौकिकापुरती नव्हे माझी सेवा । अनन्य केशवा दास तुझा ॥1॥
ह्मणऊनि करीं पायांसवें आळी । आणीक वेगळी नेणें परी ॥ध्रु.॥
एकविध आह्मी स्वामिसेवेसाटीं । वरी तो चि पोटीं एकभाव ॥2॥
तुका ह्मणे करीं सांगितलें काम । तुह्मां धर्माधर्म ठावे देवा ॥3॥

2631
 ज्यांच्या संगें होतों पडिलों भोवनीं । ते केली धोवनी झाडूनियां ॥1॥
आतां एकाएकीं मनासीं विचार । करूं नाहीं भार दुजा याचा ॥ध्रु.॥
प्रसादसेवनें आली उष्टावळी । उचित ते काळीं अवचित ॥2॥
तुका ह्मणे वर्म सांपडलें हातीं । सांडिली ते खंती चिंता देवा ॥3॥

2632
 आवडीभोजन प्रकार परवडी । भिन्नाभिन्न गोडी एक रसा ॥1॥
भोगित्या पंगती लाधलों प्रसाद । तिंहीं नाहीं भेद राखियेला ॥ध्रु.॥
पाकसििद्ध स्वहस्तकें विनियोग। आवडीचे भाग सिद्ध केले ॥2॥
तुका ह्मणे आला उिच्छष्ट प्रसाद । तेणें हा आनंद माझ्या जीवा ॥3॥

2633
 समर्थाचा ठाव संचलाचि असे । दुर्बळाची आस पुढें करी ॥1॥
पावलें घेइऩन पदरीं हें दान । एकांतीं भोजन करूं दाऊं॥ध्रु.॥
न लगे पाहावी उचिताची वेळ । अयाचित काळ साधला तो ॥2॥
तुका ह्मणे पोट धालिया उपरी । गौरवा उत्तरीं पूजूं देवा ॥3॥

2634
 आपुल्यांचा करीन मोळा । माझ्या कुळाचारांचा॥1॥
अवघियांचे वंदिन पाय । ठायाठाय न देखें ॥ध्रु.॥
नेदीं तुटों समाधान । थांबों जन सकळ ॥2॥
तुका ह्मणे झाडा होय । तों हे सोय न संडीं ॥3॥

2635
 जन्ममरणांची विसरलों चिंता । तूं माझा अनंता मायबाप ॥1॥
होतील ते डोळां पाहेन प्रकार । भय आणि भार निरसलीं ॥ध्रु.॥
लिगाडाचें मूळ होतीं पंच भूतें । त्यांचें यां पुरतें विभागिलें ॥2॥
तुका ह्मणे जाला प्रपंच पारिखा । जिवासी तूं सखा पांडुरंगा ॥3॥

2636
 उदार तूं हरी ऐसी कीतिऩ चराचरीं । अनंत हे थोरी गर्जतील पवाडे ॥1॥
तुझे लागों पायीं माझा भाव पुसी जन्ममरणां ठाव। देवाचा तूं देव स्वामी सकळा ब्रह्मांडा ॥ध्रु.॥
मागणें तें तुज मागों जीवभाव तुज सांगों । लागों तरी लागों पायां तुमच्या दातारा ॥2॥
दिसों देसी कीविलवाणें तरी तुज चि हें उणें । तुका ह्मणे जिणें माझें तुज अधीन ॥3॥

2637
 पाहा किती आले शरण समान चि केले । नाहीं विचारिले गुण दोष कोणांचे ॥1॥
मज सेवटींसा द्यावा ठाव तयांचिये देवा । नाहीं करीत हेवा कांहीं थोरपणाचा ॥ध्रु.॥
नाहीं पाहिला आचार कुळगोत्रांचा विचार । फेडूं आला भार मग न ह्मणे दगड ॥2॥
तुका ह्मणे सर्वजाणा तुझ्या आल्यावरि मना । केला तो उगाणा घडल्या दोषांच्या ॥3॥

2638
 आतां चुकलें बंधन गेलें विसरोनि दान । आपुले ते वाण सावकाश विकावे ॥1॥
लाभ जोडला अनंत घरीं सांपडलें वित्त । हातोहातीं थीत उरों तळ नल्हाचि ॥ध्रु.॥
होतें गोविलें विसारें माप जालें एकसरें । होतें होरें वारें तों चि लाहो साधिला॥2॥
कराया जतन तुका ह्मणे निजधन । केला नारायण साहए नेदी विसंबों ॥3॥

2639
 तुझ्या रूपें माझी काया भरों द्यावी पंढरीराया । दर्पणींची छाया एका रूपें भिन्नत्व ॥1॥
सुख पडिलें साटवण सत्ता वेचे शनें शनें । अडचणीचे कोन चारी मार्ग उगवले ॥ध्रु.॥
वसो डोऑयांची बाहुली कवळे भिन्न छाया आली । कृष्णांजन चाली नव्हे प्रति माघारी ॥2॥
जीव ठसावला शिवें मना आलें तेथें जावें । फांटा पडिला नांवें तुका ह्मणे खंडलें ॥3॥

2640
 सोसें सोसें मारूं हाका । होइल चुका ह्मणऊनि॥1॥
मागें पुढें क्षणभरी । नव्हे दुरी अंतर ॥ध्रु.॥
नाम मुखीं बैसला चाळा। वेळोवेळां पडताळीं ॥2॥
तुका ह्मणे सुखी केलें । या विठ्ठलें बहुतांसी ॥3॥

2641
 धरूनियां चाली हांवा । येइन गांवां धांवत ॥1॥
पाठविसी मूळ तरी । लवकरी विठ्ठले ॥ध्रु.॥
नाचेन त्या प्रेमसुखें । कीर्ती मुखें गाइऩन ॥2॥
तुका ह्मणे संतमेळीं । पायधुळी वंदीन॥3॥

2642
 मायबापाचिये भेटी । अवघ्या तुटी संकोचा ॥1॥
भोगिलें तें आहे सुख । खातां मुख मोकळें ॥ध्रु.॥
उत्तम तें बाळासाटीं । लावी ओठीं माउली ॥2॥
तुका ह्मणे जाली धणी । आनंद मनीं न समाये ॥3॥

2643
 उदासीनाचा देह ब्रह्मरूप । नाहीं पुण्य पाप लागत त्या ॥1॥
अनुताप अंगीं अिग्नचिया ज्वाळा । नाहीं मृगजळा विझों येत ॥ध्रु.॥
दोष ऐशा नावें देहाचा आदर । विटलें अंतर अहंभावें॥2॥
तुका ह्मणे जाय नासोनियां खंती । तंव चि हे चित्तीं बद्धता ते ॥3॥

2644
 बंधनाचा तोडूं फांसा । देऊं आशा टाकोनि ॥1॥
नाहीं तें च घेतां शिरीं । होइल दुरी निजपंथ ॥ध्रु.॥
नाथिलें चि माझें तुझें । कोण वोझें वागवी ॥2॥
तुका ह्मणे अंतराय । देवीं काय जिणें तें ॥3॥

2645
 तें च किती वारंवार । बोलों फार बोलिलें ॥1॥
आतां माझें दंडवत । तुमच्या संत चरणांसी ॥ध्रु.॥
आवडी ते नीच नवी । जाली जीवीं वसती ॥2॥
तुका ह्मणे बरवें जालें । घरा आलें बंदरीचें ॥3॥

2646
 उपासा सेवटीं अन्नासवें भेटी । तैसी माझी मिठी पडो पायीं ॥1॥
पुरवीं वासना साच सर्वजाणा । आह्मां नारायणा अंकिताची ॥ध्रु.॥
बहुदिसां पुत्रामातेमध्यें भेटीं । तैसा दाटो पोटीं प्रीतिउभोड ॥2॥
तुका ह्मणे धन कृपणा सोयरें । यापरि दुसरें नहो आतां ॥3॥

2647
 रणीं निघतां शूर न पाहे माघारें । ऐशा मज धीरें राख आतां ॥1॥
संसारा हातीं अंतरलों दुरी । आतां कृपा करीं नारायणा ॥ध्रु.॥
वागवितों तुझिया नामाचें हत्यार । हा चि बडिवार मिरवितों ॥2॥
तुका ह्मणे मज फिरतां माघारें । तेथें उणें पुरें तुह्मी जाणां ॥3॥

2648
 सकळ पूजा स्तुति । करावी ते व्होवें याती ॥1॥
ह्मणऊनि वारा जन । संतपूजा नारायण ॥ध्रु.॥
सेवावें तें वरी । दावी उमटूनि ढेंकरीं ॥2॥
तुका ह्मणे सुरा । दुधा ह्मणतां केवीं बरा॥3॥

2649
 धीर नव्हे मनें । काय तयापाशीं उणें ॥1॥
भार घातलियावरी । दासां नुपेक्षील हरी ॥ध्रु.॥
याऐसी आटी । द्यावी द्रव्याचिये साटी ॥2॥
तुका ह्मणे पोटें । देवा बहु केलें खोटें ॥3॥

2650
 द्रव्याचिया कोटी । नये गांडीची लंगोटी ॥1॥
अंती बोळवणेसाटीं । पांडुरंग धरा कंठीं ॥ध्रु.॥
लोभाची लोभिकें । यांचें सन्निधान फिकें ॥2॥
तुका ह्मणे हितें । जग नव्हो पडो रितें॥3॥

2651
 कोणापाशीं आतां सांगों मी बोभाट । कधीं खटखट सरेल हे ॥1॥
कोणां आराणूक होइऩल कोणे काळीं । आपुलालीं जाळीं उगवूनि ॥ध्रु.॥
माझा येणें दुःखें फुटतसे प्राण । न कळतां जन सुखी असे ॥2॥
भोगा आधीं मनें मानिलासे त्रास । पाहें लपायास ठाव कोठें ॥3॥
तुका ह्मणे देतों देवाचें गा†हाणें । माझें रिण येणें सोसियेलें ॥4॥

2652
 राहिलों निराळा । पाहों कवतुक डोळां ॥1॥
करूं जगाचा विनोद । डोळां पाहोनियां छंद ॥ध्रु.॥
भुललिया संसारें । आलें डोऑयासी माजिरें ॥2॥
तुका ह्मणे माथा । कोणी नुचली सर्वथा ॥3॥

2653
 आह्मां एकविधा पुण्य सर्वकाळ । चरणसकळ स्वामीचे ते ॥1॥
चित्ताचे संकल्प राहिलें चळण । आYाा ते प्रमाण करुनी असों ॥ध्रु.॥
दुजियापासून परतलें मन । केलें द्यावें दान होइऩल तें॥2॥
तुका ह्मणे आतां पुरला नवस । एकाविण ओस सकळ ही॥3॥

2654
 राहाणें तें पायांपाशी । आणिकां रसीं विटोनि ॥1॥
ऐसा धीर देइप मना । नारायणा विनवितों ॥ध्रु.॥
अंतरीं तों तुझा वास । आणिकां नास कारण ॥2॥
तुका ह्मणे शेवटींचें । वाटे साचें राखावें ॥3॥

2655
 चंदन तो चंदनपणें । सहज गुणसंपन्न ॥1॥
वेधलिया धन्य जाती । भाग्यें होती सन्मुख ॥ध्रु.॥
परिसा अंगीं परिसपण । बाणोनि तें राहिलें ॥2॥
तुका ह्मणे कैंची खंती । सुजाती ते ठाकणी ॥3॥

2656
 लय लक्षी मन न राहे निश्चळ । मुख्य तेथें बळ आसनाचें ॥1॥
हें तों असाध्य जी सर्वत्र या जना । भलें नारायणां आळवितां ॥ध्रु.॥
कामनेचा त्याग वैराग्य या नांव । कुटुंब ते सर्वविषयजात ॥2॥
कर्म उसंतावें चालत पाउलीं । होय जों राहिली देहबुिद्ध ॥3॥
भिH तें नमावें जीवजंतुभूत । शांतवूनि ऊत कामक्रोध ॥4॥
तुका ह्मणे साध्य साधन अवघडें । देतां हें सांकडें देह बळी ॥5॥

2657
 ऐसें कां हो न करा कांहीं । पुढें नाहीं नास ज्या ॥1॥
विश्वंभरा शरणागत । भूतजात वंदूनि ॥ध्रु.॥
श्रुतीचें कां नेघा फळ। सारमूळ जाणोनि ॥2॥
तुका ह्मणे पुढें कांहीं । वाट नाहीं यावरी॥3॥

2658
 जाला प्रेतरूप शरीराचा भाव । लिक्षयेला ठाव श्मशानींचा ॥1॥
रडती रात्रदिवस कामक्रोधमाया । ह्मणती हायहाया यमधर्म ॥ध्रु.॥
वैराग्याच्या शेणी लागल्या शरीरा । Yाानािग्न भरभरां जीवित्वेसी ॥2॥
फिरविला घट फोडिला चरणीं । महावाक्य जनीं बोंब जाली ॥3॥
दिली तिळांजुळी कुळनामरूपांसी । शरीर ज्याचें त्यासी समपिऩलें ॥4॥
तुका ह्मणे रक्षा जाली आपींआप । उजळला दीप गुरुकृपा ॥5॥

2659
 आपुलें मरण पाहिलें म्यां डोळां । तो जाला सोहळा अनुपम्य ॥1॥
आनंदे दाटलीं तिन्ही त्रिभुवनें । सर्वात्मकपणें भोग जाला ॥ध्रु.॥
एकदेशीं होतों अहंकारें आथिला । त्याच्या त्यागें जाला सुकाळ हा ॥2॥
फिटलें सुतक जन्ममरणाचें । मी माझ्या संकोचें दुरी जालों ॥3॥
नारायणें दिला वस्तीस ठाव । ठेवूनियां भाव ठेलों पायीं ॥4॥
तुका ह्मणे दिलें उमटूनि जगीं । घेतलें तें अंगीं लावूनियां ॥5॥

2660
 बोळविला देह आपुलेनि हातें । हुताशिलीं भूतें ब्रह्माग्नीसीं ॥1॥
एकवेळे जालें सकळ कारण । आतां नारायण नारायण ॥ध्रु.॥
अमृतसंजीवनी निवविली खाइऩ । अंगें तये ठायीं हारपलीं ॥2॥
एकादशीविध जागरण उपवास । बारावा दिवस भोजनाचा ।3॥
अवघीं कर्में जालीं घटस्पोटापाशीं । संबंध एकेसी उरला नामीं ॥4॥
तुका ह्मणे आतां आनंदीं आनंदु । गोविंदीं गोविंदु विस्तारला ॥5॥

2661
 पिंडदान पिंडें ठेविलें करून । तिळीं तिळवण मूळत्रयीं॥1॥
 सारिले संकल्प एका चि वचनें । ब्रह्मीं ब्रह्मार्पण सेवटींच्या ॥ध्रु.॥
 सव्य अपसव्य बुडालें हें कर्म । एका एक वर्म एकोविष्णु ॥2॥
 पित्यापुत्रत्वाचें जालें अवसान । जनीं जनादऩन अभेदेंसी ॥3॥
 आहे तैसी पूजा पावली सकळ । सहज तो काळ साधियेला ॥4॥
 तुका ह्मणे केला अवघियांचा उद्धार । आतां नमस्कार सेवटींचा ॥5॥

2662
 सरलें आतां नाहीं । न ह्मणे वेळकाळ कांहीं ॥1॥
 विठ्ठल कृपाळु माउली । सदा प्रेमें पान्हायेली ॥ध्रु.॥
 सीण न विचारी भाग । नव्हे निष्ठ‍ नाहीं राग ॥2॥
 भेदाभेद नाहीं । तुका ह्मणे तिच्याठायीं ॥3॥

2663
 तुज पाहावें हे धरितों वासना । परि आचरणा नाहीं ठाव ॥1॥
 करिसी कैवार आपुलिया सत्ता । तरि च देखता होइन पाय ॥ध्रु.॥
 बाहिरल्या वेषें उत्तम दंडलें । भीतरी मुंडलें नाहीं तैसें॥2॥
 तुका ह्मणे वांयां गेलों च मी आहे । जरि तुह्मी साहे न व्हा देवा ॥3॥

2664
 दुष्ट आचरण ग्वाही माझें मन । मज ठावे गुण दोष माझे ॥1॥
 आतां तुह्मी सर्वजाण पांडुरंगा । पाहिजे प्रसंगाऐसें केलें॥ध्रु.॥
 व्याहएाजांवायांचे पंगती दुर्बळ । वंचिजे तो काळ नव्हे कांहीं ॥2॥
 तुका ह्मणे आतां जालों शरणागत । पुढिल उचित तुह्मां हातीं ॥3॥

2665
 आतां भय नाहीं ऐसें वाटे जीवा । घडलिया सेवा समर्थाची ॥1॥
 आतां माझ्या मनें धरावा निर्धार । चिंतनीं अंतर न पडावें ॥ध्रु.॥
 येथें नाहीं जाली कोणांची निरास । आल्या याचकास कृपेविशीं ॥2॥
 तुका ह्मणे येथें नाहीं दुजी परी । राया रंका सरी देवा पायीं ॥3॥

2666
 वैष्णवें चोरटीं । आलीं घरासी करंटीं ॥1॥
 आजि आपुलें जतन । करा भांडें पांघुरण ॥ध्रु.॥
 ज्याचे घरीं खावें ।त्याचें सर्वस्वें ही न्यावें ॥2॥
तुका ह्मणे माग । नाहीं लागों देत लाग॥3॥

2667
 ऐकतों दाट । आले एकांचें बोभाट ॥1॥
नका विश्वासों यावरी । चोर देहाचे खाणोरी ॥ध्रु.॥
हे चि यांची जोडी। सदा बोडकीं उघडीं ॥2॥
तुका ह्मणे न्यावें । ज्याचे त्यासी नाहीं ठावें ॥3॥

2668
 आणिकांची सेवा करावी शरीरें । तीं येथें उत्तरे कोरडीं च ॥1॥
ऐसा पांडुरंग सुलभ सोपारा । नेघे येरझारा सेवकाच्या ॥ध्रु.॥
आणिकांचे भेटी आडकाठी पडे । येथें तें न घडे वचन ही ॥2॥
आणिकांचे देणें काळीं पोट भरे । येथील न सरे कल्पांतीं ही ॥3॥
आणिकें दंडिती चुकलिया सेवा । येथें सोस हेवा नाहीं दोन्ही ॥4॥
तुका ह्मणे करी आपण्यासारिखें । उद्धरी पारिखें उंच निंच ॥5॥

2669
 दुर्जनाची जाती । त्याचे तोंडीं पडे माती ॥1॥
त्याची बुिद्ध त्यासी नाडी । वाचे अनुचित बडबडी ॥ध्रु.॥
पाहें संतांकडे । दोषदृष्टी सांडी भडे ॥2॥
उंच निंच नाहीं । तुका ह्मणे खळा कांहीं ॥3॥

2670
 न करीं उदास । माझी पुरवावी आस ॥1॥
ऐका ऐका नारायणा । माझी परिसा विYाापना ॥ध्रु.॥
मायबाप बंधुजन। तूं चि सोयरा सज्जन ॥2॥
तुका ह्मणे तुजविरहित । माझें कोण करी हित ॥3॥

2671
 जीवन उपाय । वैदेवाणी तुझे पाय ॥1॥
ते मी नाठवीं घडिघडी । ह्मणोनियां चरफडीं ॥ध्रु.॥
तुटे भवरोग । जेथें सर्व सुखें भोग ॥2॥
तुका ह्मणे विटे । धरियेले जें गोमटें ॥3॥

2672
 ऐका हें वचन माझें संतजन । विनवितों जोडुन कर तुह्मां ॥1॥
तर्क करूनियां आपुल्या भावना । बोलतिया जना कोण वारी ॥ध्रु.॥
आमुच्या जीवींचा तो चि जाणे भावो । रकुमाइऩचा नाहो पांडुरंग ॥2॥
चित्त माझें त्याचे गुंतलेंसे पायीं । ह्मणऊनि कांहीं नावडे त्या ॥3॥
तुका ह्मणे मज न साहे मीनती । खेद होय चित्तीं भंग मना ॥4॥

2673
 ऐसा कोणी नाहीं हें जया नावडे । कन्या पुत्र घोडे दारा धन ॥1॥
निंब घेतें रोगी कवणिया सुखें । हरावया दुःखें व्याधि पीडा ॥ध्रु.॥
काय पळे सुखें चोरा लागे पाठी । न घलावी काठी आड तया ॥2॥
जयाचें कारण तो चि जाणे करूं । नये कोणां वारूं आणिकासी ॥3॥
तुका ह्मणे तरी सांपडे निधान । द्यावा ओंवाळून जीव बळी ॥4॥

2674
 काय मी अन्यायी तें घाला पालवीं । आणीक वाट दावीं चालावया ॥1॥
माग पाहोनियां जातों ते च सोयी । न वजावें कायी कोण सांगा ॥ध्रु.॥
धोपट मारग लागलासे गाढा । मज काय पीडा करा तुह्मी ॥2॥
वारितां ही भय कोण धरी धाक । परी तुह्मां एक सांगतों मी ॥3॥
तुका ह्मणे शूर दोहीं पक्षीं भला । मरतां मुH जाला मान पावे ॥4॥

2675
 नव्हती माझे बोल जाणां हा निर्धार । मी आहें मजूर विठोबाचा ॥1॥
निर्धारा वचन सोडविलें माझ्या । कृपाळुवें लज्जा राखियेली ॥ध्रु.॥
निर्भर मानसीं जालों आनंदाचा । गोडावली वाचा नामघोषें ॥2॥
आतां भय माझें नासलें संसारीं । जालोंसें यावरी गगनाचा ॥3॥
तुका ह्मणे हा तों संतांचा प्रसाद । लाधलों आनंद प्रेमसुख ॥4॥

2676
 जरा कर्णमूळीं सांगों आली गोष्टी । मृत्याचिये भेटी जवळी आली ॥1॥
आतां माझ्या मना होइप सावधान । वोंपुण्याची जाण कार्यसिद्धी ॥ध्रु.॥
शेवटील घडी बुडतां न लगे वेळ । साधावा तो काळ जवळी आला ॥2॥
तुका ह्मणे चिंतीं कुळींची देवता । वारावा भोंवता शब्द मिथ्या ॥3॥

2677
 मागील ते आटी येणें घडे सांग । सुतवेल अंग एका सूत्रें ॥1॥
पहिपाहुणेर ते सोहऑयापुरते । तेथुनि आरते उपचार ते॥ध्रु.॥
आवश्यक तेथें आगळा आदर । चाली थोडें फार संपादतें ॥2॥
तुका ह्मणे ॠण फिटे एके घडी । अलभ्य ते जोडी हातां आल्या ॥3॥

2678
 साधावा तो देव सर्वस्वाचेसाटीं । प्रारब्ध तुटी क्रियमाण॥1॥
मग कासयानें पुन्हा संवसार । बीजाचे अंकुर दग्ध होती ॥ध्रु.॥
जिणें दिल्हें त्यासी द्यावा पिंडदान । उत्तीर्ण चरण धरूनि व्हावें ॥2॥
तुका ह्मणे निज भोगइऩल निजता । नाहीं होइल सत्ता दुजियाची ॥3॥

2679
 जळों अगी पडो खान । नारायण भोHा ॥1॥
ऐसी ज्याची वदे वाणी । नारायणीं ते पावे ॥ध्रु.॥
भोजनकाळीं करितां धंदा । ह्मणा गोविंदा पावलें ॥2॥
तुका ह्मणे न लगे मोल। देवा बोल आवडती ॥3॥

2680
 संतांसी क्षोभवी कोण्या ही प्रकारें । त्याचें नव्हें बरें उभयलोकीं ॥1॥
देवाचा तो वैरी शत्रु दावेदार । पृथ्वी ही थार नेदी तया ॥ध्रु.॥
संतांपाशीं ज्याचा नुरे चि विश्वास । त्याचे जाले दोष बिळवंत ॥2॥
तुका ह्मणे क्षीर वासराच्या अंगें । किंवा धांवे लागें विषमें मारूं ॥3॥

2681
 उदकीं कालवी शेण मलमूत्र । तो होय पवित्र कासयानें ॥1॥
उद्धारासी ठाव नाहीं भाग्यहीना । विन्मुख चरणां संतांचिया ॥ध्रु.॥
दुखवी तो बुडे सांगडीचा तापा । अतित्याइऩ पापाची च मूतिऩ ॥2॥
तुका ह्मणे जेव्हां फिरतें कपाळ । तरी अमंगळ योग होतो ॥3॥

2682
 शोकवावा म्यां देहे । ऐसें नेणों पोटीं आहे ॥1॥
तरी च नेदा जी उत्तर । दुःखी राखिलें अंतर ॥ध्रु.॥
जावें वनांतरा। येणें उद्देशें दातारा ॥2॥
तुका ह्मणे गिरी । मज सेववावी दरी ॥3॥

2683
 येइल तुझ्या नामा । जाल ह्मणों पुरुषोत्तमा ॥1॥
धीर राहिलों धरूनि । त्रास उपजला मनीं ॥ध्रु.॥
जगा कथा नांव। निराशेनें नुपजे भाव ॥2॥
तुह्मी साक्षी कीं गा । तुका ह्मणे पांडुरंगा ॥3॥

2684
 नेणें जप तप अनुष्ठान याग । काळें तंव लाग घेतलासे ॥1॥
रिघालो या भेणें देवाचे पाठीसी । लागे त्याचें त्यासी सांभाळणें ॥ध्रु.॥
मापें माप सळे चालिली चढती । जाली मग राती काय चाले ॥2॥
तुका ह्मणे चोरा हातीं जे वांचलें । लाभावरी आलें वारिलेशु ॥3॥

2685
 कळों आलें ऐसें आतां । नाहीं सत्ता तुह्मांसी ॥1॥
तरी वीर्य नाहीं नामा । जातो प्रेमा खंडत ॥ध्रु. ॥
आड ऐसें येतें पाप। वाढे ताप आगळा ॥2॥
तुका ह्मणे गुण जाला । हा विठ्ठला हीनशिH ॥3॥

2686
 लागों दिलें अंगा । ऐसें कां गा सन्निध ॥1॥
कोण्या पापें उदो केला । तो देखिला प्रळय ॥ध्रु.॥
न देखवे पिडला सर्प। दया दर्प विषाचा ॥2॥
तुका ह्मणे भलें । मज तो न वजे साहिलें॥3॥

2687
 धांवा शीघ्रवत । किंवा घ्यावें दंडवत ॥1॥
तुमचा जातो बडिवार । आह्मीं होतों हीनवर ॥ध्रु.॥
न धरावा धीर । धांवा नका चालों िस्थर ॥2॥
तुका ह्मणे वाणी । माझी लाजली जी गुणीं ॥3॥

2688
 सेवकासी आYाा निरोपासी काम । स्वामीचे ते धर्म स्वामी जाणे ॥1॥
मनाचिये मुळीं रहावें बैसोन । आक्रशावे गुण पायांपाशीं ॥ध्रु.॥
भेटीचे तांतडी करीतसे लाहो । ओंवाळावा देहो ऐसें वाटे ॥4॥
 तुका ह्मणे माझें करावें कारण । आपुलें जतन ब्रीद कशाला ॥3॥

2689. उद्वेगासी बहु फाकती मारग । नव्हे ऐसें अंग माझें होतें ॥1॥
आतां कोण यासी करणें विचार । तो देखा साचार पांडुरंगा ॥ध्रु

मज तो अत्यंत दर्शनाची आस । जाला तरि हो नाश जीवित्वाचा ॥2॥
तुका ह्मणे आहे वचनाची उरी । करितों तोंवरि विYाापना ॥3॥

2690
 दुःखाची संगति । तिच्याठायीं कोण प्रीति ॥1॥
अवघें असो हें निराळें । करूं सोइरें सावळें ॥ध्रु.॥
क्षणभंगुर ते ठाव। करूनि सांडावे चि वाव ॥2॥
तुका ह्मणे बरा । ठाव पावलों हा थारा ॥3॥

2691
 मेला तरी जावो सुखें नरकासी । कळंकी याविशीं शिवों नये ॥1॥
रजस्वला करी वेलासी आघात । अंतरें तों हित दुरी बरें ॥ध्रु.॥
उगी च कां आलीं नासवावीं फळें । विटाळ विटाळें कालवूनि ॥2॥
तुका ह्मणे लोणी घालोनि शेणांत । उपेगाची मात काय असे ॥3॥

2692
 वर्णावे ते किती । केले पवाडे श्रीपति ॥1॥
विश्वासिया घडे लाभ । देइल तरी पद्मनाभ ॥ध्रु.॥
भाव शुद्ध तरी । सांगितलें काम करी ॥2॥
तुका ह्मणे भोळा देव । परि हा नागवी संदेह ॥3॥

2693
 संचितावांचून । पंथ न चलवे कारण ॥1॥
कोरडी ते अवघी आटी । वांयां जाय लाळ घोंटीं ॥ध्रु.॥
धन वित्त जोडे । देव ऐसें तों न घडे ॥2॥
तुका ह्मणे आड । स्वहितासी बहु नाड ॥3॥

2694
 अतित्याइऩ बुडे गंगे । पाप लागे त्याचें त्या ॥1॥
हें तों आपुलिया गुणें । असे जेणें योजिलें ॥ध्रु.॥
अवचटें अिग्न जाळी । न सांभाळी दुःख पावे ॥2॥
जैसें तैंसें दावी आरसा । नकटएा कैसा पालटे ॥3॥

2695
 हेंद†याचें भरितां कान । हलवी मान भोंक रितें ॥1॥
नाहीं मी येथें सांगों स्पष्ट । भावें नष्ट घेत नाहीं ॥ध्रु.॥
अवगुणी वाटलें चित्त । तया हित आतळे ना ॥2॥
तुका ह्मणे फजितखोरा। ह्मणतां बरा उगा रहा ॥3॥

2696
 नाहीं सरो येत जोडिल्या वचनीं । कवित्वाची वाणी कुशळता ॥1॥
सत्याचा अनुभव वेधी सत्यपणें । अनुभवाच्या गुणें रुचों येतों ॥ध्रु.॥
काय आगीपाशीं शृंगारिलें चाले । पोटींचें उकले कसापाशीं ॥2॥
तुका ह्मणे येथे करावा उकल । लागे चि ना बोल वाढवूनि ॥3॥

2697
 लचाळाच्या कामा नाहीं ताळावाळा । न कळे ओंगळा उपदेश ॥1॥
वचनचर्येची न कळे चांचणी । ऐसी संघष्टनी अमंगळ ॥ध्रु.॥
समय न कळे वेडगळ बुिद्ध । विजाती ते शुिद्ध चांच चाट ॥2॥
तुका ह्मणे याचा धिक्कार चि बरा । बहुमति खराहूनि हीन ॥3॥

2698
 एक धरिला चित्तीं । आह्मीं रखुमाइऩचा पती ॥1॥
तेणें जालें अवघें काम । निवारला भवश्रम ॥ध्रु.॥
परद्रव्य परनारी । जालीं विषाचिये परी ॥2॥
तुका ह्मणे फार । नाहीं लागत वेव्हार ॥3॥

2699
 भेणें पळे डोळसा । न कळे मृत्यु तो सरिसा ॥1॥
कैसी जाली दिशाभुली । न वजातिये वाटे चाली ॥ध्रु.॥
संसाराची खंती । मावळल्या तरी शिH ॥2॥
तुका ह्मणे हीणा । बुिद्ध चुकली नारायणा ॥3॥

2700
 अभिमानाचें तोंड काळें । दावी बळें अंधार ॥1॥
लाभ न्यावा हातोहातीं । तोंडी माती पाडोनि ॥ध्रु.॥
लागलीसे पाठी लाज । जालें काज नासाया ॥2॥
तुका ह्मणे कुश्चळ मनीं । विटंबनीं पडिलीं तीं ॥3॥

 

तुकाराम गाथा

संत तुकाराम
Chapters
गाथा १ ते ३०० गाथा ३०१ ते ६०० गाथा ६०१ ते ९०० गाथा ९०१ ते १२०० गाथा १२०१ ते १५०० गाथा १५०१ ते १८०० गाथा १८०१ ते २१०० गाथा २१०१ ते २४०० गाथा २४०१ ते २७०० गाथा २७०१ ते ३००० गाथा ३००१ ते ३३०० गाथा ३३०१ ते ३६०० गाथा ३६०१ ते ३७०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ३७०१ ते ३८०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ३८०१ ते ३९०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ३९०१ ते ४००० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ४००१ ते ४१०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ४१०१ ते ४२०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ४२०१ ते ४३०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ४३०१ ते ४४०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ४४०१ ते ४५०० तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ४५०१ ते ४५८३