अध्याय ८
(गीति)
वंदुन गजाननासी, वदतों राजा वरेण्य तें काय ।
मजला नारद यांनीं, कथिल्या विभुती बहूत ये ठाय ॥१॥
त्या सार्‍या विभुतींना, जाणतसें मी प्रभू-वरा देवा ।
१.
आणखि कांहीं असती, माहित नसती तयांस त्या देवा ॥२॥
आपण सार्‍या विभुती, जाणतसां त्या कथा मला प्रभुजी ।
२.
त्यांतिल सर्वव्यापक, विभुती ती दाखवा मशीं प्रभुजी ॥३॥
गणपति वदे नृपाला, माझे ठायीं चराचरा पाहें ।
पूर्वीं न पाहिलेले, दिव्य चमत्कार दृश्य तें पाहें ॥४॥
नानाविध भरित असें, उत्तमसें विश्वरुप दाखवितों ।
३.
पाहें नृपाळ माझें, रुप कसें तें पहा असें म्हणतों ॥५॥
आहेत चर्मचक्षू, त्यांनीं न दिसे मदीय ती विभुती ।
४.
ज्ञानाच्या चक्षूंनीं, पाहें म्हणजे दिसेल ती विभुती ॥६॥
ब्रह्मा म्हणे मुनींना, ज्ञानाच्या चक्षुंनीं बघें गणेशास ।
५.
पाहें वरेण्य भूपति, कैसें तें विश्वरुप तो खास ॥७॥
वदनें असंख्य असती, कर असती ते असंख्यही ज्यास ।
अंगीं सुगंध-लेपन, भूषण वसनें असंख्य हीं ज्यास ॥८॥
कंठीं असंख्य माळा, नेत्र तसे तेज कोटि सूर्याचे ।
६।७.
असती असंख्य अयुधें, लोकहि तीनी रुपांत ते साचे ॥९॥
ऐशा रुपास पाहुन, भूपति वदतो प्रभूस हे ईशा ।
८.
त्वद्देहीं बघतों मी, देव ऋषी पितरवृंद जगदीशा ॥१०॥
नानाविध अर्थांनीं, युक्‍त असे सप्त ते मुनी पाहें ।
९.
तितकेच गिरि नीरधी, पाताळें नी द्विपांस मी पाहें ॥११॥
पृथ्वी अकाश स्वर्ग नि, मानव राक्षस तसेच उरगांस ।
१०.
ब्रह्मा विष्णू शिवही, पाहे सुर इंद्र आणि प्राण्यांस ॥१२॥
शिर-भुज-अनंत युक्‍तचि, अग्नी इव प्रखर तेज असें ।
११.
ईशा अनादि आदी, अगण्य रुपीं अशीं मला भासे ॥१३॥
कुंडल किरीटधारक, वक्षस्थल स्थूल-रुप आनंदी ।
१२.
बघतां भय वाटे कीं, श्रेष्ठ असें रुप पाहिलें नगदी ॥१४॥
सुरवर विद्याधर नी, मुनि मानव यक्ष आणि गंधर्व ।
१३.
नर्तकि किन्नर आदी, सेवेति अपुल्या रुपास ते सर्व ॥१५॥
वसु रुद्र रवी अयंची, तत्गणवृंदीं नि सिद्ध साध्य असे ।
१४.
सेविति पाहति मोदें, ऐशा रुपास मीहि पाहतसें ॥१६॥
ज्ञाता अक्षर वेद्यहि, रक्षक पालक असेच धर्माचे ।
१५.
पृथ्वी दिशा नि स्वर्गा, पाताळें व्याप्‍त असुन शेष रुपांचे ॥१७॥
दर्शन घडलें मजला, आणिक दिसलें पुढें मला काय ।
कथितों प्रभूवरा मी, ऐकावें रुपवर्णना काय ॥१८॥
दाढा अनेक असती, अनेक विद्या निपूण रुप असें ।
१६.
पाहुन समस्त लोकहि, भ्याले नी त्यापरीच भीत असे ॥१९॥
प्रलयाच्या अग्नी इव, तेजस्वी तें त्वदीय मुख आहे ।
शिर हें जटील ऐसें, आकाशा लागलें असें पाहें ॥२०॥
पाहुन भ्रमीत झालों, आणखि पाहें नगादि सुर नाग ।
तैसे खल तव उदरीं, राहुनि योनीं अनेक तव आंग ॥२१॥
यापरि अंतीं लीनचि, होती सारे त्वदीय ठायातें ।
१७-१८.
जलिं जल मिळतां होतें, लीन तसें कीं समस्तसें तूंतें ॥२२॥
अग्नी यम इंद्रादी, निऋति वायू वरुण त्वद्रूपें ।
१९.
तैशीं कुबेर रवि शशि, जग सारें ईशनादि त्वद्रूपें ।
यास्तव नमितों देवा, प्रसाद करणें सुदान मज द्या हें ।
२०.
अपुल्या इच्छा लीला, कळण्याविषयीं समर्थ नच आहे ॥२४॥
आतां विराटरुपा, गुप्त करुनी धरा प्रथम रुप ।
यास्तव त्वच्चरणांसी, लीन असा मी सुदास हा भूप ॥२५॥
भूपति वरेण्य म्हणतो, ईशा मज ज्ञानचक्षु हे दिधले ।
२१-२२.
त्याच्या योगें उग्रस, रुप असें हें खरोखरी दिसलें ॥२६॥
सनकादिक नारद हे, बघते झाले कृपाप्रसादेंच ।
२३.
गणपति म्हणे वरेण्या, माझें हें विश्वरुप पूर्वीच ॥२७॥
असती अयोगि जन जे, त्यांना माझें दिसे न रुप असें ।
पुढती ऐकें राया, कथितों त्यांनींहि पाहिलें ऐसें ॥२८॥
होते दाते तपिनी, आणिक ते वेदशास्त्रकूशलही ।
२४.
दिसलें नाहीं त्यांना, जाणें हें भक्त राजसा तूंही ॥२९॥
भक्तीनें मम रुपा, बघणें नी जाणणेंच शक्य असे ।
२५.
यास्तव मग साध्य असे, रुप बघे भक्त-राव भूप असें ॥३०॥
माझा भक्त असूनी, संगरहितसा त्यजीत क्रोधासी ।
कर्म करुनियां माते, अर्पी सर्वत्रसा मदिय वासी ॥३१॥
जो सार्‍या भूतांना, समदृष्टीनें बघे सदा खास ।
माझेसंनिध येतो, त्याला घडतो सदैव मम वास ॥३२॥
अष्टाध्यायीं कथिलें, माझें हें विश्वरुपदर्शन हें ।
२६.
ऐकें राया पुढती, क्षेत्रज्ञाचें कथानका तूं हें ॥३३॥
मोरेश्वसुत वेंची, कवनें सुमनें करुन कुसुमांसी ।
अर्पी अपुले शिरसीं, आवडिनें तीं रुचोत अपणांसी ॥३४॥