Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रीडाखंड अध्याय १५

श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।

जयजयाजी आनंदकंदा । भक्ताभीष्टप्रवरदा । नमन माझे तुझिया पादा । असो सर्वदा विनायका ॥१॥

पूर्वाध्यायी कथानुवाद । हाचि कथिला विशद । देवीप्रसादे आनंद । देवांतक पावला ॥२॥

आता ऐका सावधान । गणेशकथा परमपावन । रौद्रकेतू पुत्रालागुन । बोले वचन शूरस्वभरे ॥३॥

ते ऐकोनिया काशीपती । बोलता जाहला विनायकाप्रती । काय म्हणावे भक्तपती । शयनप्रीती करिसी कैसे ॥४॥

तव स्मरणमात्रे संसारमाया । देवाधिदेवा जाती विलया । तो तू दानवास्त्रे मोहोनिया । निद्रिस्थ कैसा जाहलासी ॥५॥

ऐसे ऐकतांचि अदितीसुत । जागृत होवोनि उठोन बैसत । चाप सज्जवोनिया त्वरित । योजी मनात अस्त्र तेव्हा ॥६॥

पतंगास्त्र आणि घंटास्त्र । सोडिता जाहला कश्यपपुत्र । घंटा वाजती चित्रविचित्र । तेणे जागृत जाहली सेना ॥७॥

देवसेना होता जागृत । युद्धास सर्सावले दनुजसुत । पतंगास्त्र जपता पक्षी बहुत । झेपावले तयांवरी ॥८॥

अनेक लक्ष अनेक जातीचे । पक्षी मारिती सैन्य परांचे । पक्षवाते वृंद वीरांचे । आकाशपंथे उडविती ॥९॥

पक्षियांचे पक्षिवात पवने । धुरोळा उडोनिया नयने । झांकोनि विव्हल अंतःकरणे । दैत्य पडती रणांगणी ॥१०॥

चंचुपुटे पक्षीगण । करिती दैत्य सेनेचे खंडण । अश्वखरउष्ट्रवारण । सोडिले प्राण तयांनी ॥११॥

दानव सेनेत हाहाःकार । पाखरांणी संहारिले असुर । देव करिती जयजयकार । रौद्रकेतूकुमर गजबजला ॥१२॥

देवांतक चिंतातुर । करोनि अस्त्राचा विचार । खड्‌गास्त्र खडतर । सोडी सत्वर अभिमंत्रुनी ॥१३॥

जेव्हा दानव अस्त्र सोडीत । तेव्हा नादे क्षोणी कांपत । खड्‌गे जाहली असंख्यात । प्रळय करीत चालिली ॥१४॥

अस्त्रापासोनि वन्ही उसळे । तेणे जळती सिद्धीज दळे । त्या खड्‌गानी पक्षी सगळे । झाले तेव्हा छिन्नभिन्न ॥१५॥

खड्‌गे स्वये येऊनि आपण । संव्हारिती देवगण । कोणाचे तुटले कर चरण । जंघा कान खंडले ॥१६॥

सिद्धीपासोन जाहली वाहिनी । ती संव्हारिली खड्‌गानी । नदी चालिली रक्तवाहिनी । उदधीसि भेटावया ॥१७॥

ऐसे पाहता गणपती । परम क्षोभला तेव्हा चित्ती । वज्रास्त्र सोडी त्वरितगती । तेणे जगती कापतसे ॥१८॥

वज्रास्त्रे खंडिन खड्‌गे सकल । स्वनादे सेना करोन विकल । त्याही संस्कारिले दैत्यबल । कापे जग तेधवा ॥१९॥

ऐसे होता देवांतक । रौद्रास्त्र सोडी देख । त्या नादे सकळिक । कापे जग तेधवा ॥२०॥

देवसेनेत हाहाःकार । जाहला करिता तेव्हा महावीर । प्राण सोडिती सत्वर । लंबोदर स्मरोनिया ॥२१॥

रौद्रास्त्रापासोन क्रूरकर्मा । उत्पन्न जाहला पुरुषसत्तमा । तो देखोन देवोत्तमा । ग्रासावया धावतसे ॥२२॥

ऐसे पाहता अदितिनंदन । ब्रह्मास्त्र सोडी अभिमंत्रुन । क्रूरकर्मा पुरुष त्यापासून । जाहला उत्पन्न भयानक ॥२३॥

तो पुरुष गर्जे प्रबळ । तेणे कापे ब्रह्मांडगोळ । दोघे भिडती आकाशी सबळ । दाविती बळ परस्परा ॥२४॥

दोघे करिती मल्लयुद्ध । गुप्त जाहले तेव्हा प्रबुद्ध । विनायक करी सिंहनाद । दानववृंद कापे रणी ॥२५॥

आपले अस्त्र विनायके । नाशियेले अतिकौतुके । ऐसे पाहोन देवांतके । अस्त्र निके योजियेले ॥२६॥

अभिमंत्रोनि अस्त्र सोडिता । शक्ती उत्पन्न जाहली तत्वता । विनायकावरी शक्ती येता । अष्टसिद्धी धावल्या पै ॥२७॥

त्याणी धरोनि शक्तीप्रती । आणिता पळाली शीघ्रगती । तिचे केश धरोनि दैत्यपती । फिरविता कदा न फिरे पै ॥२८॥

अणिमा धावोनि मुष्टिघाते । ताडिती जाहली दैत्येशाते । गरिम लघिमा वशिमा दैत्याते । पादपहारे ताडिती रणी ॥२९॥

दैत्येंद्र त्याते वेगे धरून । करू पाहे अस्फालन । तव त्या गेल्या निष्टुन । घाय मारूनि तयासी ॥३०॥

विभूती आणि प्राकाम्या धावल्या । दानवेंद्रावरी कोसळल्या । लत्ताप्रहार मारित्या जाहल्या । मूर्च्छित पडला दैत्यपती ॥३१॥

मूर्च्छा सांवरोनि देवांतक । धावे मारित प्रळय हाक । तेणे येऊनि विनायक । मुष्टिघाते ताडियेला ॥३२॥

तेणे किंचित मूर्छा येऊनि । निचेष्टित पडे कैवल्यदानी । क्षणे सावध होउनी । चारी आयुधे संवरीत ॥३३॥

घेऊनिया आयुधे तेव्हा चार । त्याही ताडिला देवे असुर । दैत्यदेह वज्रसार । न होय चुर किंचित पै ॥३४॥

व्यर्थ जाता शस्त्रघात । विनायक मनी चिंताक्रांत । देवांतक शर वर्षत । विनायक तोडित तयांसी ॥३५॥

घोरांदर युद्ध मांडले । तव दिनमान सरोन गेले । रात्र दाटली तमोमेळे । कृत्रिम लाविले दीप तेव्हा ॥३६॥

चंद्रज्योती पाजलल्या अद्भुत । त्याचे प्रकाशे वीर झुंजती समस्त । तव रौद्रकेतू येऊनि त्वरित । माया निर्मित विचित्र पै ॥३७॥

मायामय अदिती निर्मिली । रौद्रकेतूने रणी आणिली । वस्त्राभरणे परम शोभली । रडू लागली रणांगणी ॥३८॥

अदिती करी आक्रोश रणी । तीते पाहे अंकुशपाणी । म्हणे प्रालब्धे कैसी करणी । विपरीत केली पै ॥३९॥

अदिती म्हणे विनायका । पराक्रमी म्हणविसी निका । तुझे समोर माझी बाळका । करिती दशा दैत्य कसे ॥४०॥

शोक करि अदिती रणी । तव कंचुकी फाडिली दैत्यानी । तिचे वस्त्र आसुडोनी । नग्न मानिनी केली पै ॥४१॥

पाहता मातेचे विटंबन । विनायक करी रुदन । म्हणे माझे झालेपण । व्यर्थ जाहले आज कैसे ॥४२॥

माझे मायेची गेली अबरू । विष भक्षोनिया मरू । अथवा शरीर विदारू । किंवा चिरू उदराते ॥४३॥

पाहोनि विनायकाचा शोक । रडे रणी नरनायक । काशीपती करे देख । ताडी भाळी निष्ठुरपणे ॥४४॥

दैत्यमायेने मोह पावला देव । तव आकाशवाणी गर्जे अभिन्नव । दैत्यमाया देवाधिदेव । या प्रसंगी न जाणे कैसा ॥४५॥

ऐसी ऐकोनि आकाशवाणी । सावध जाहला परशुपाणी । अदृश्य जाहली अदिती रमणी । देव मनी विचार करी ॥४६॥

शिवदत्तवर देवांतकाशी । प्रातःकाळा वाचोन शस्त्रे तुजशी । न लागतील गा तेजोराशी । हे गजाननास समजले ॥४७॥

तव प्रभातकाळ जाहला प्राप्त । देवांतक पाहे अदितीसुत । तव तो गजवदन दीसत । भयभीत जाहला मनी ॥४८॥

गजास्य पाहता विनायक । भ्रांत जाहला देवांतक । तयासिम्हणे विश्वव्यापक । शिववर देख विचार मनी ॥४९॥

सावध होवोनि दैत्यपती । दोही दंत धरोनि हाती । हालवी तसे गणेशाप्रती । न मानोनि चित्ती भयाते ॥५०॥

तव गजवदने काय केले । त्याचे मस्तकी दांत रोविले । तेणे मस्तक भिन्न जाहले । शरीर चुरले दैत्याचे ॥५१॥

देवांतकाचे शरीरातून । ज्योती निघाली दैदीप्यमान । ती विनायकदेही शिरून । लीन जाहली क्षणमात्रे ॥५२॥

तीन योजने देहाकृती । दैत्य प्रेत पडले क्षिती । जयजयकारे देव गर्जती । पुष्पे वर्षती घनदाट ॥५३॥

दुंदुभी वाजविती असुर । नाचती अप्सरा सुंदर । देवी स्तविला लंबोदर । आनंदनिर्भर होवोनिया ॥५४॥

दिशा जाहल्या तेव्हा प्रसन्न । सुखस्पर्शी वाहे पवन । औषधी जाहल्या रसापन्न । फलसंपन्न वृक्ष जाहले ॥५५॥

स्वाहास्वधावषट्‌कार । उच्चारू लागले ऋषीश्वर । ह्रषीकेशी नाम सत्वर । ठेविते जाहले विनायका ॥५६॥

ऐकता देवांतकाचे निधन । भूपती आले धाऊन । त्याही स्तवोनि गजानन । धरणीधर नाम ठेविले ॥५७॥

काशीपती धावूनि लवलाही । शीर ठेवी गणेशापायी । सिंहारूढ ते समयी । धर्मदत्त जावई जाहला ॥५८॥

लागले वाद्यांचे गजर । चामरे ढाळिती सेवक नर । आतपत्रे शिरी अपार । धरिते जाहले तेधवा ॥५९॥

ऐसा महोत्साह करित । घेऊनिया अदितीसुत । नगरामाजी प्रवेशत । काशीपती तेधवा ॥६०॥

नगर शृंगारिले आसमास । राये फोडोनिया भांडारास । सुखी केले द्विजवरांस । देत वस्त्रे सेवकजना ॥६१॥

राये उत्साह केला परम । बाळे धावली दर्शनकाम । त्यास भेटे सर्वोत्तम । अतिप्रीती करोनिया ॥६२॥

राजा होवोन भद्रासनारूढ । अमात्यांस बोले वाक्य सदृढ । विप्रांची सरली आता नड । लग्न पुत्राचे करू वेगी ॥६३॥

मागध देशींचा भूपती । घेऊनिया सकल संपत्ती । सरदारकन्या घेऊनि निगुती । त्या नगरी येता जाहला ॥६४॥

तेथे जाहला विवाहसंभ्रम । राजा जाहला पूर्णकाम । मग रथ आणोनिया उत्तम । वरी बैसवी विनायकाशी ॥६५॥

गावात फुटली तेव्हा वार्ता । विनायक जातो येथून आता । ऐसे नागरिकजन ऐकता । धावले तत्वता खिन्नपणे ॥६६॥

विनायकाचे निजगडी । धावते जाहले कडोविकडी । ललनास जाहली तांतडी । लागवेगी धाविन्नल्या त्या ॥६७॥

करोनि विनायकासि नमन । बाळके करिती दीर्घरुदन । कोणी त्याचे पाय धरून । स्फुंदस्फुंदोनि रडताती ॥६८॥

कोणी त्याचे धरोनि पाणी । बोलती मुले दीनवाणी । आम्हसि टाकोनि मोदकपाणी । जाऊ नको सर्वथा ॥६९॥

कोणी म्हणती अदितीकुमरा । चाले जेवी आमुचे घरा । कोणी त्याचे कट्योदरा । कवळोनिया रडताती ॥७०॥

लेकुरे म्हणती सुखसमुद्रा । कैसा जातोस विपेंद्रा । तुझी ठसली ह्रदयी मुद्रा । तेणे भद्रा पावलो ॥७१॥

लावोनिया आम्हास लळा । कैसा जातोस अदितीबाळा । आमची तु जीवनकळा । बा प्रेमळा जाहलाशी ॥७२॥

तू वेदांसि अगोचर । परी आमुचे भाग्य त्याहूनि थोर । म्हणोनि तू बाळमित्र साचार । लंबोदर जाहलासि ॥७३॥

आम्हास दीन करोनिया । नको जाऊ गणराया । म्हणोन लेकुरे लागती पाया । स्फुंदोनिय तेधवा ॥७४॥

मुलांहूनि इतर जन । भावे म्हणती देवालागुन । तू पूर्ण ब्रह्मसनातन । कश्यपनंदन जाहलासी ॥७५॥

एक तुझे दर्शनासाठी । योगी होती परमकष्टी । दर्शने कृतार्थ परमेष्ठी । तो यादृष्टी पाहिला आम्ही ॥७६॥

तूते पाहता सुमुखा । आम्ही विसरलो संसारदुःखा । तो आमचा तू प्राणसखा । जातोस कैसा टाकोनिया ॥७७॥

एके रथी देव आणी भूपती । आरूढोनिया शीघ्रगती । चालले तेव्हा गोपुरावरती । नागरिक युवती आरूढल्या ॥७८॥

टाकोनिया प्रपंच व्यापार । ललना दर्शनी जाहल्या सादर । त्या म्हणती परस्पर । अदितीकुमर जातो गे ॥७९॥

याचे पाहोन गे वदनाते । तुष्टी होतसे नयनाते । तो हा डोळस टाकोन आम्हाते । निष्ठुरपणे जातो गे ॥८०॥

कामिनी पाहती प्रेमनिर्भर । त्यांचे नयनी वाहे नीर । लाजा वर्षोनिया सुंदर । ध्यान सत्वर केले त्याही ॥८१॥

गावाबाहेर रथ पातला । मागे धावे बालकमेळा । रडोनि करिती कोल्हाळा । हलकल्लोला माजवित ॥८२॥

आक्रंदोनि मुले रडती । कोणी रथापुढे आडवे पडती । कोणी ह्रदयी ताडण करिती । कपाळ फोडिती धरणीतळी ॥८३॥

कोणी शोके पडली मूर्च्छित । ऐसे पाहता अदितीसुत । रथाखाली उतरोन त्वरित । आलिंगित तयाते ॥८४॥

पाहोनि त्यांचा प्रेमभाव । ह्रदयी गहिवरला देव । तयासि म्हणे सिद्धिबुद्धीधव । शोक सर्व टांकारे ॥८५॥

विश्वास धरा माझे वचनी । सर्वाभूती मजवाचुनी । दुसरे नसे अन्य कोणी । हेचि नयनीदेखारे ॥८६॥

तुमचे ह्रदयी निरंतर । मीच आहे विश्वेश्वर । माझी मूर्ती करोन साचार । भावोपचार अर्पा तिसी ॥८७॥

तेणे न पावाल कधी संकट । मी आहे तुम्हा निकट । संसारी सुख भोगोनि चोखट । मुक्ती सुभट पावाल रे ॥८८॥

करोनि लेकुरांचे समाधान । सर्वास म्हणे कश्यपनंदन । तुमचे संगे सुखसंपन्न । आजवरी होतो मी ॥८९॥

आता जातसे आपले स्थळी । लोभ करावा तुम्ही सकळी । जन बोलती तयेवेळी । नेत्री अश्रु आणोनिया ॥९०॥

तुजवाचोनि उदास नगर । भणभणीत वाटे लंबोदर । तू आमचा सुखसागर। कैसा दूर होतोसि रे ॥९१॥

विनायक म्हणे तयांप्रती । प्रासादी स्थापोनि माझी मूर्ती । भजनपूजन करा निश्चिती । मी गणपती रक्षीन तुम्हा ॥९२॥

सर्वांचे करोनि समाधान । सिद्धिबुद्धीसहित भगवान । रथारूढ तेव्हा होऊन । रायासहित चालला ॥९३॥

वनोपवने लंघोनिया । त्वरे पातला कश्यपालया । विनायक आला ऐकोनिया । धावे माया लवलाहे ॥९४॥

दोन ललना समवेत । ती पाहता सुखावत । विनायक तीते नमस्कारित । सिद्धिबुद्धीसहित तेधवा ॥९५॥

पितयासि तैसाच नमी विनायक । त्यासि आलिंगी तेव्हा जनक । सदार कश्यपासी नरनायक । करी नमस्कार प्रेमभरे ॥९६॥

त्याचा करोनि सन्मान । सुखे करविती भोजन । विनायक महिमा तेव्हा जाण । काशीपती सांगतसे ॥९७॥

मग घेऊनि त्याचा निरोप । स्वनगरासि गेला नराधिप । स्वाश्रमी पातला कश्यप । प्रमोद भरित तेधवा ॥९८॥

सिद्धिबुद्धी पाहोनिया सुना । सुख पावली कश्यपांगना । ऐसा परमहर्ष कश्यपमना । सदारनंदना अवलोकिता ॥९९॥

ऐसा आनंदे कितीक दिवस । कश्यपगृही जगन्निवास । प्रमोदे करोनिया वास । आनंदास वाढवी ॥१००॥

मग विचार करी मनी । अवतारकृत्य जाहले येथुनी । आता जावे स्वकीय सदनी । मग सुखदानी काय करी ॥१॥

मातापित्यास करोनि नमन । विनायक बोले मधुर वचन । माते तुवा तप करोन । पुत्रत्व माते मागीतले ॥२॥

तेणे करोनि तुझा कुमर । मी जाहलो सर्वेश्वर । मारोनिया दानव समग्र । भूभार हरण केला मी ॥३॥

आता जातसे स्वधामी । ऐकता अदिति जाहली श्रमी । तीते ज्ञानदेव स्वामी । सांगतसे कृपेने ॥४॥

सर्वांभूती भगवद्भाव । अदितीस भासे सदैव । मग तिचे ह्रदयी देवाधिदेव । राहता जाहला प्रेमभरे ॥५॥

व्यासास म्हणे कमलयोनी । अवतारोनि कैवल्यदानी । भाररहित करोनि अवनी । जाता जाहला स्वधामासी ॥६॥

त्याचे अगाध आहे चरित्र । जे निजभक्ताते सुखपात्र । ते मी कथिले परमपवित्र । पराशरपुत्रा तुजकारणे ॥७॥

ज्याचे करिता भावे स्मरण । संसारदुःख नासे दारुण । त्यावरी तुष्टोन गजकर्ण । पद निर्वाण देतसे ॥८॥

जो करी याचे पठण । त्याचे होय संकटहरण । त्याचे सन्निध धूम्रवर्ण । राहे रक्षण करीत सदा ॥९॥

श्रोते परिसा सावधान । पुढे मयूरेशाचे आख्यान । जे पतितासि पावन । समाधान प्रेमळाचे ॥१०॥

जयजयाजी संकटभंजना । गुणातीता निरंजना । अनाथबंधो सनातना । राहो मनी ध्यास तुझा ॥११॥

स्वस्ति श्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराणसंमत । क्रीडाखंडरसभरित । पंचदशोध्याय गोड हा ॥११२॥

श्रीगजाननार्पणमस्तु ॥ शुभंभवतु ॥ अध्याय १५ ॥ ओव्या ॥११२॥

अध्याय पंधरावा समाप्त

श्री गणेश प्रताप

भगवान दादा
Chapters
प्रस्तावना अध्याय १ अध्याय २ अध्याय ३ अध्याय ४ अध्याय ५ अध्याय ६ अध्याय ७ अध्याय ८ अध्याय ९ अध्याय १० अध्याय ११ अध्याय १२ अध्याय १३ अध्याय १४ अध्याय १५ अध्याय १६ अध्याय १७ अध्याय १८ अध्याय १९ अध्याय २० अध्याय २१ अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय ४ क्रीडाखंड अध्याय ५ क्रीडाखंड अध्याय ६ क्रीडाखंड अध्याय ७ क्रीडाखंड अध्याय ८ क्रीडाखंड अध्याय ९ क्रीडाखंड अध्याय १० क्रीडाखंड अध्याय ११ क्रीडाखंड अध्याय १२ क्रीडाखंड अध्याय १३ क्रीडाखंड अध्याय १४ क्रीडाखंड अध्याय १५ क्रीडाखंड अध्याय १६ क्रीडाखंड अध्याय १७ क्रीडाखंड अध्याय १८ क्रीडाखंड अध्याय १९ क्रीडाखंड अध्याय २० क्रीडाखंड अध्याय २१ क्रीडाखंड अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय २३ क्रीडाखंड अध्याय २४ क्रीडाखंड अध्याय २५ क्रीडाखंड अध्याय २६ क्रीडाखंड अध्याय २७ क्रीडाखंड अध्याय २८ क्रीडाखंड अध्याय २९ क्रीडाखंड अध्याय ३० क्रीडाखंड अध्याय ३१ क्रीडाखंड अध्याय ३२ क्रीडाखंड अध्याय ३३ क्रीडाखंड अध्याय ३४