फार्मासिस्ट तुमच्या आरोग्यासाठी... भाग ३

हॉस्पिटल फार्मसी

- आशिष अरुण कर्ले.
गेहलोत इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी कोपरखैरणे नवी मुंबई.

हॉस्पिटल फार्मसी हा रुग्णालयातील (हॉस्पिटलमधील) एक स्वतंत्र विभाग आहे जो रुग्णांना औषधांचे वितरण करतो.

रुग्णांना जास्तीत जास्त आरोग्यविषयक सेवा पुरवणे, रुग्णांचा वेळ वाचवणे, आपत्कालीन स्थितीत औषधे उपलब्ध करून देणे यामधून हॉस्पिटल फार्मसी या विभागाचा उदय झाला. हॉस्पिटल फार्मसीमध्ये दोन वेगवेगळे विभाग असतात एक बाह्य रुग्ण विभाग आणि दुसरा रुग्णालयातील रुग्णांकरिता असतो. हॉस्पिटल फार्मसीमधील फार्मासिस्टची संख्या ही रुग्णालयातील बेडच्या संख्येवरून ठरवली जाते. साधारणपणे ५० बेडसाठी १ फार्मासिस्ट असा नियम आहे याशिवाय कामाचा ताण रुग्णालयात येणाऱ्या रुग्णांची संख्या या गोष्टीही विचारात घेतल्या जातात.

हॉस्पिटल फार्मसीचे स्थान हे हॉस्पिटलमध्ये अशा ठिकाणी असते जेणेकरून रुग्णांना शोधण्यास अडथळा होऊ नये. बाह्य रुग्ण आणि रुग्णालयातील रुग्ण या दोन्हीसाठी स्वतंत्र व्यवस्था असते जेणेकरुन रुग्णांची गैरसोय होऊ नये तसेच  फार्मासिस्टवरही ताण येऊ नये, हा उद्देश यामागे असतो. औषधनिर्मिती विभाग आणि औषध वितरण विभाग हे वेगवेगळ्या ठिकाणी अथवा एकाच ठिकाणी परंतु स्वतंत्र विभाग व्यवस्था असू शकतो. हॉस्पिटल फार्मसी ही सेंट्रल सप्लाय विभाग तसेच हॉस्पिटल मधील इतर विभाग यांना जोडलेला असतो तसेच वितरण विभाग अशा ठिकाणी असतो जेणेकरून परिचारिका (नर्स) तसेच इतर कर्मचारी सहजरित्या त्याठिकाणी पोहचू शकतील. हॉस्पिटल फार्मसीमध्ये बाह्य रुग्णांना प्रतीक्षा करण्यासाठी पुरेशी जागा असते, ज्याठिकाणी रुग्णांमध्ये आरोग्यविषयक जागरूकता निर्माण करणारे फलक तसेच काही साहित्य उपलब्ध असते. हॉस्पिटल फार्मसीमध्ये फार्मासिस्ट व इतर कर्मचाऱ्यांना विश्रांतीसाठी स्वतंत्र व्यवस्था असते.

हॉस्पिटल फार्मसीमध्ये औषध वितरणाची व्यवस्थाही वेगळी असते. रुग्णालयातील रुग्णांना औषध वितरण करण्यासाठी औषधयोजनेनुसार औषध वितरण केले जाते अथवा प्रत्येक वॉर्डसाठी परिचारिका केंद्रावर औषधे पाठवली जातात ज्याठिकाणी परिचारिका औषधांची नोंद ठेवतात शिवाय फार्मासिस्ट वैयक्तिकरित्या दररोज औषधांची तपासणी करतात. रुग्णालयातील रुग्णांना औषध वितरणासाठी बास्केट सुविधा वापरली जाते. याशिवाय बाह्य रुग्णांना औषध वितरणासाठी स्वतंत्र औषधयोजना ही पद्धती वापरली जाते.

Pharmacy & Therapeutic Committee (PTC) मध्येही फार्मासिस्ट ची भूमिका महत्त्वाची असते. यामध्ये तो सचिवाची भूमिका पार पाडतो. हॉस्पिटल फॉर्म्युलरीच्या निर्मितीमध्येही त्याचे योगदान महत्वाचे असते. रुग्णालयातील औषधयोजनांचे तसेच इतर महत्वाची कागदपत्रे हॉस्पिटल फार्मासिस्ट जतन करून ठेवतो. त्याचबरोबरीने PTC सभांसाठी विषयपत्रिका तसेच अहवालही बनवण्याची जबाबदारी हॉस्पिटल फार्मासिस्टकडे असते.
याशिवाय परिचारिकांना वॉर्डमधील रुग्णांना औषध वितरण करण्याचे तसेच औषध वापराबाबत समुपदेशन करण्याचे काम फार्मासिस्ट करत असतो. रुग्णांच्या औषधयोजनांचा अभ्यास करणे , औषधांचा रुग्णांच्या शरीरावर होणाऱ्या परिणामांचा आढावा घेणे, रुग्ण इतिहासाची नोंद करणे, औषध संशोधन करणे  समाजामध्ये आरोग्यविषयक जागरूकता निर्माण करण्यासाठी विविध कार्यक्रम राबविणे ही अत्यंत महत्वाची कार्ये हॉस्पिटल फार्मासिस्ट करत असतो.

We are Pharmacist Always Ready for Your Health Better Drugs for Better World.