Get it on Google Play
Download on the App Store

भारतीय संस्कृती 28

वैश्यवर्ण-कृषिगोरक्षवाणिज्य म्हणजे वैश्यकर्म. परंतु प्रत्येकात शेकडो भाग आहेत. कोणी अफू पेरील, तरी कोणी तंबाखू लावील; कोणी कपाशी पेरील, तर कोणी भुईमूग. कोणी संत्री लावील तर कोणी द्राक्षे लावील. ज्याप्रमाणे शेतीचे शेकडो प्रकार, त्याप्रमाणे वाणिज्याचेही शेकडो प्रकार. हा कापसाचा व्यापारी, हा धान्याचा व्यापारी, हा तुपाचा व्यापारी, हा तेलाचा व्यापारी, हा गिरणीवाला, हा लोखंडवाला, असे शेकडो प्रकार आहेत.

आणि धंदे हजारो प्रकारचे. त्यामुळे हजारो ठिकाणी मजुरी करणारे शूद्रही हजारो कामांत पडतील.

या चार वर्णांत हजारो प्रकार सामावतात. या हजारो प्रकारांतील कोणती गोष्ट मुलाने उचलावी? मुलाने कोणत्या वर्णातील कोणता भाग पूजावा?

वर्ण या शब्दाचा अर्थ रंग असा आहे. आपण म्हणतो की, आकाशाचा वर्ण निळा आहे. मराठीत वर्ण या शब्दापासून वाण हा शब्द आला आहे. “गुण नाही पण वाण लागला” अशी जी म्हण आहे, त्या म्हणीतील वाण शब्दाचा अर्थ रंग हाच आहे. मी अमक्या वर्णाचा आहे, याचा अर्थ मी अमक्या रंगाचा आहे.

देवाने कोणता रंग देऊन मला पाठविले आहे? कोणते गुणधर्म देऊन मला पाठविले आहे? कुहू करणे हा कोकिळाचा जीवनरंग आहे. मधुर सुगंध देणे गुलाबाचा जीवनधर्म आहे. माझ्यातून कोणता रंग, कोणता गंध बाहेर पडणार? कोणत्या रंगाचा विकास मला करावयाचा आहे?

मुलांच्या गुणधर्माचे परीक्षण केल्याशिवाय हे कसे कळणार? कोणता रंग घेऊन बालक जन्मले आहे, याचे शास्त्रीय संशोधन करावयास हवे. समृतींतून असे सांगितले आहे की, आपण जन्मताना सारे एकाच वर्णाचे असतो. आपणांस आधी वर्ण नसतो. वर्ण नसतो म्हणजे काय? वर्ण असतो; परंतु तो अस्पष्ट असतो, अप्रकट असतो. आठ वर्षांचे होईपर्यंत आपण वर्णहीनच असतो. वर्ण कळला म्हणजे उपनयन करावयाचे. वर्ण कळल्याशिवाय उपनयन तरी कसे करावयाचे हा प्रश्नच आहे.

आठ-दहा वर्षांचा मुलगा होईपर्यंत त्याचे गुणधर्म आपणांस कळू लागतात. एखाद्याला वाचनाचीच आवड दिसते. एखादा गातच बसतो. एखादा वाजवीत बसतो. एखादा घड्याळ जोडीत बसतो. एखादा फुलझाडांशी खेळतो. एखादा कुस्ती, मारामारी करतो. एखादा पक्ष्यांना गोफणी मारतो. मुलांच्या भिन्नभिन्न प्रवृत्ती दिसून येतात. मुलांचे भिन्नभिन्न गुणधर्म दिसून येतात.

स्वतंत्र देशांत निरनिराळ्या प्रकारचे शिक्षणप्रयोग होत असतात. मुलांचे वर्णशोधन करण्याचा प्रयत्न होत असतो. एखाद्या दिवाणखान्यात शेकडो वस्तू ठेवतात. तेथे रंग असतात, वाद्ये असतात, यंत्रे असतात, पुस्तके असतात; तेथे बाहेर घोडे असतात, फुले असतात, धान्ये पेरलेली असतात, सायकली असतात; कोणत्या वस्तूबरोबर मुलगा रमतो हे शिक्षकाने पाहावयाचे असते. ही बालफुलपाखरे तेथे सोडून द्यावयाची. हिंडत, फिरत, गुंगत ती कोठे अधिक काळ रमतात ते नमूद करून ठेवावयाचे. पुष्कळ दिवसांच्या निरीक्षणाने त्या मुलाच्या आवडीनिवडी शिक्षकास कळण्याचा संभव असतो. तो शिक्षक मग पालकांस कळवील की, तुमचा मुलगा चित्रकार होईल असे वाटते. तुमचा मुलगा उत्कृष्ट माळी होईल असे दिसते. यांत्रिक संशोधनाची बुद्धी तुमच्या मुलाची दिसते. मुलाचे गुणधर्म कळल्यावर त्या गुणाचा जेथे विकास होईल, तेथे त्याला पाठविणे हे पालकाचे व शिक्षणखात्याचे कर्तव्य ठरते.

भारतीय संस्कृती

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
भारतीय संस्कृती 1 भारतीय संस्कृती 2 भारतीय संस्कृती 3 भारतीय संस्कृती 4 भारतीय संस्कृती 5 भारतीय संस्कृती 6 भारतीय संस्कृती 7 भारतीय संस्कृती 8 भारतीय संस्कृती 9 भारतीय संस्कृती 10 भारतीय संस्कृती 11 भारतीय संस्कृती 12 भारतीय संस्कृती 13 भारतीय संस्कृती 14 भारतीय संस्कृती 15 भारतीय संस्कृती 16 भारतीय संस्कृती 17 भारतीय संस्कृती 18 भारतीय संस्कृती 19 भारतीय संस्कृती 20 भारतीय संस्कृती 21 भारतीय संस्कृती 22 भारतीय संस्कृती 23 भारतीय संस्कृती 24 भारतीय संस्कृती 25 भारतीय संस्कृती 26 भारतीय संस्कृती 27 भारतीय संस्कृती 28 भारतीय संस्कृती 29 भारतीय संस्कृती 30 भारतीय संस्कृती 31 भारतीय संस्कृती 32 भारतीय संस्कृती 33 भारतीय संस्कृती 34 भारतीय संस्कृती 35 भारतीय संस्कृती 36 भारतीय संस्कृती 37 भारतीय संस्कृती 38 भारतीय संस्कृती 39 भारतीय संस्कृती 40 भारतीय संस्कृती 41 भारतीय संस्कृती 42 भारतीय संस्कृती 43 भारतीय संस्कृती 44 भारतीय संस्कृती 45 भारतीय संस्कृती 46 भारतीय संस्कृती 47 भारतीय संस्कृती 48 भारतीय संस्कृती 49 भारतीय संस्कृती 50 भारतीय संस्कृती 51 भारतीय संस्कृती 52 भारतीय संस्कृती 53 भारतीय संस्कृती 54 भारतीय संस्कृती 55 भारतीय संस्कृती 56 भारतीय संस्कृती 57 भारतीय संस्कृती 58 भारतीय संस्कृती 59 भारतीय संस्कृती 60 भारतीय संस्कृती 61 भारतीय संस्कृती 62 भारतीय संस्कृती 63 भारतीय संस्कृती 64 भारतीय संस्कृती 65 भारतीय संस्कृती 66 भारतीय संस्कृती 67 भारतीय संस्कृती 68 भारतीय संस्कृती 69 भारतीय संस्कृती 70 भारतीय संस्कृती 71 भारतीय संस्कृती 72 भारतीय संस्कृती 73 भारतीय संस्कृती 74 भारतीय संस्कृती 75 भारतीय संस्कृती 76 भारतीय संस्कृती 77 भारतीय संस्कृती 78 भारतीय संस्कृती 79 भारतीय संस्कृती 80 भारतीय संस्कृती 81 भारतीय संस्कृती 82 भारतीय संस्कृती 83 भारतीय संस्कृती 84 भारतीय संस्कृती 85 भारतीय संस्कृती 86 भारतीय संस्कृती 87 भारतीय संस्कृती 88 भारतीय संस्कृती 89 भारतीय संस्कृती 90 भारतीय संस्कृती 91 भारतीय संस्कृती 92 भारतीय संस्कृती 93 भारतीय संस्कृती 94 भारतीय संस्कृती 95 भारतीय संस्कृती 96 भारतीय संस्कृती 97 भारतीय संस्कृती 98 भारतीय संस्कृती 99 भारतीय संस्कृती 100 भारतीय संस्कृती 101 भारतीय संस्कृती 102 भारतीय संस्कृती 103 भारतीय संस्कृती 104 भारतीय संस्कृती 105 भारतीय संस्कृती 106 भारतीय संस्कृती 107 भारतीय संस्कृती 108 भारतीय संस्कृती 109 भारतीय संस्कृती 110 भारतीय संस्कृती 111 भारतीय संस्कृती 112 भारतीय संस्कृती 113 भारतीय संस्कृती 114 भारतीय संस्कृती 115 भारतीय संस्कृती 116 भारतीय संस्कृती 117 भारतीय संस्कृती 118 भारतीय संस्कृती 119 भारतीय संस्कृती 120 भारतीय संस्कृती 121 भारतीय संस्कृती 122 भारतीय संस्कृती 123 भारतीय संस्कृती 124 भारतीय संस्कृती 125 भारतीय संस्कृती 126 भारतीय संस्कृती 127 भारतीय संस्कृती 128 भारतीय संस्कृती 129 भारतीय संस्कृती 130 भारतीय संस्कृती 131 भारतीय संस्कृती 132 भारतीय संस्कृती 133 भारतीय संस्कृती 134 भारतीय संस्कृती 135 भारतीय संस्कृती 136 भारतीय संस्कृती 137 भारतीय संस्कृती 138 भारतीय संस्कृती 139 भारतीय संस्कृती 140 भारतीय संस्कृती 141 भारतीय संस्कृती 142 भारतीय संस्कृती 143 भारतीय संस्कृती 144 भारतीय संस्कृती 145 भारतीय संस्कृती 146 भारतीय संस्कृती 147 भारतीय संस्कृती 148 भारतीय संस्कृती 149 भारतीय संस्कृती 150 भारतीय संस्कृती 151 भारतीय संस्कृती 152 भारतीय संस्कृती 153 भारतीय संस्कृती 154 भारतीय संस्कृती 155 भारतीय संस्कृती 156 भारतीय संस्कृती 157 भारतीय संस्कृती 158 भारतीय संस्कृती 159 भारतीय संस्कृती 160 मातृभोजन गीत भारतीय संस्कृती 162 भारतीय संस्कृती 163 भारतीय संस्कृती 164 भारतीय संस्कृती 165 भारतीय संस्कृती 166 भारतीय संस्कृती 167 भारतीय संस्कृती 168 भारतीय संस्कृती 169 भारतीय संस्कृती 170 भारतीय संस्कृती 171 भारतीय संस्कृती 172 भारतीय संस्कृती 173 भारतीय संस्कृती 174 भारतीय संस्कृती 175 भारतीय संस्कृती 176 भारतीय संस्कृती 177 भारतीय संस्कृती 178 भारतीय संस्कृती 179 भारतीय संस्कृती 180 भारतीय संस्कृती 181 भारतीय संस्कृती 182 वाघ मानव परस्पर सबंधं निबंध