भक्तवत्सलता - अभंग २२२१ ते २२४०
२२२१
एकाचिया चाडें । उगवी बहुतांचीं कोडें ॥१॥
म्हणोनि उभा विटेवरी । पाउले समचि साजिरीं ॥२॥
एकासाठीं गर्भवास । एकाद्वारीं रहिवास ॥३॥
एका घरीं उच्छिष्ट काढी । एकाची रणीं धुत घोडीं ॥४॥
एका द्वारीं भिकारी होय । एका घरीं भाजी खाय ॥५॥
एका एकपणें हरी । एका जनार्दनीं दास्य करी ॥६॥
२२२२
ज्यासी प्रतिज्ञा निर्धारीं । देवा हारी आणियेलें ॥१॥
तो हा शांतनूचा रावो । भीष्म देवो संग्रामीं ॥२॥
शस्त्र न धरें ऐसा बोलु । साचा केला संग्रामीं ॥३॥
विकल पडतांचि अर्जुन । धरिलें सुदर्शन हस्तकी ॥४॥
ऐसा कृपेचा कळवळा । एका जनार्दनीं पाळी लळा ॥५॥
२२२३
भक्तचरणींचे रजः कण । हृदयीं वाहे नारायण ॥१॥
भक्ता पडतां संकट । देव अंगें सोशी कष्ट ॥२॥
गांजितां प्रल्हादा नेहटीं । स्वयें प्रगटला कोरडें काष्ठीं ॥३॥
द्रौपदी गांजितां तात्काळीं । कौरवांचीं तोंडें केलीं काळीं ॥४॥
गोकुळीं गांजितां सुरपती । गोवर्धन धरिला हातीं ॥५॥
अर्जुनांतें संकटप्राप्ती । दिवसां लपवी गभस्ती ॥६॥
अंबऋषीचें गर्भवास । स्वयें सोशी हृषीकेश ॥७॥
एका जनार्दनीं दास । होय भक्तांचा सावकाश ॥८॥
२२२४
कासया साधन तपाचिया हावा । पाचरितां धावो येतो लवलाही ॥१॥
ऐसा अंकिला धांवे वचनासाठीं । पहा जगजेठी भक्तकाजा ॥२॥
संकटीं पडला गजा नक्रमिठी । धांवे उठाउठीं ब्रीदासाठीं ॥३॥
अळीकर धांकुटा ध्रुव बैसे वनीं । तयासी तत्क्षणीं अढळ केलें ॥४॥
पडतां संकट द्रौपदी करीं धांवा । धांवे लवलाह्मा सारुनी ताट ॥५॥
एका जनार्दनीं भक्तकाज कैवारी । धांवे सत्वारीं आपुल्या लाजा ॥६॥
२२२५
अवरोध विरोध करितां हरिभक्ति । सायुज्यता मुक्ति देणें तया ॥१॥
ऐसा कृपाळू लक्ष्मीच्या पती । पुराणें वर्णिती महिमा ज्याचा ॥२॥
विष पाजुं आली पुतना राक्षसी । अक्षयपदासी दिलें तिसी ॥३॥
अगबग केशी असुर वधिले । सायुज्यता दिलें पद त्यासी ॥४॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा कैवारी । ब्रीद हें साचारीं मिरवितसें ॥५॥
२२२६
ज्ञानराजासाठीं स्वयें भिंत वोढी । विसरुनी प्रौढीं थोरपण ॥१॥
तो हा महाराज चंद्रभागे तीरीं । कट धरूनी करीं तिष्ठतसे ॥२॥
नामदेवासाठीं जेवी दहींभात । न पाहे उचित आन दुजें ॥३॥
गोरियाचें घरी स्वयें मडकीं घडी । चोखियाची वोढी गुरेंढोरे ॥४॥
सावत्या माळ्यांसी खुरपुं लागे अंगें । कबीराचे मागें शेलें विणी ॥५॥
रोहिदासासवें चर्म रंगुं लागे । सजन कसायाचे अंगें मांस विकी ॥६॥
नरहरी सोनारा घडुं फुंकुं लागे । दामाजीचा वेगें पाडीवार ॥७॥
जनाबाईसाठीं वेंचितसें शेणी । एका जनार्दनीं धन्य महिमा ॥८॥
२२२७
भक्तांच्या उपकारासाठीं । नोहे पालट उतराई ॥१॥
ज्ञानोबाची भिंत वोढी । उच्छिष्टपात्रें काढी धर्माघरीं ॥२॥
जेवी नामदेवासंगे साचें । सुदाम्याचें पोहे भक्षी ॥३॥
विष पितो मिराबाईसाठी । विदुराच्या हाटी कण्या स्वयें ॥४॥
एकजनार्दनीं अंकितपणें । द्वार राखणें बळींचें ॥५॥
२२२८
दासासी संकट पडतां जडभारी । धांवे नानापरी रक्षणार्थ ॥१॥
पडतां संकटीं द्रौपदी बहीण । धांवे नारायन लावलाहें ॥२॥
सुदामियाचें दरिद्र निवटिले । द्वारकेतुल्य दिलें ग्राम त्यासी ॥३॥
अंबऋषीसाठीं गर्भवास सोसी । परिक्षितीसी रक्षी गर्भामाजीं ॥४॥
अर्जुनाचें रथीं होउनी सारथी । उच्छिष्ट भक्षिती गोवळ्यांचें ॥५॥
राखितां गोधनें मेघ वरुषला । गोवर्धन उचलिला निजबळें ॥६॥
मारुनी कंसासुर सोडिले पितर । रक्षिलें निर्धारें भक्तजन ॥७॥
एकाजनार्दनीं आपुलें म्हणवितां । धांव हरि सर्वथा तयालागीं ॥८॥
२२२९
भक्तासी संकट पडतां । धांवे देव तत्त्वतां लवलाहे ॥१॥
ऐसा अनुभव आहे । देव लवलाहे धांवत ॥२॥
द्रौपदी पडता संकटीं । धांवे उठाउठी देव तेव्हां ॥३॥
पडतां संकट प्रल्हादासी । कोरडे काष्ठेंसी देव जाहला ॥४॥
पडतां संकट गजेंद्रासी । हाकेसरसी उडी घाली ॥५॥
एकाजनार्दनीं निर्धार । स्मरतां साचार धांवत ॥६॥
२२३०
मानी भक्तांचे उपकार । धरी गौळ्याघरीं अवतार ॥१॥
प्रेमें नाना छंदें नाचे । उणें पडो नेदी साचे ॥२॥
अंगें धांव घाली । ऐशी कृपेची माउली ॥३॥
एका जनार्दनीं साचा । देव अंकित भक्तांचा ॥४॥
२२३१
मानी भक्ताचे उपकार । म्हणोनि धरी अवतार ॥१॥
उच्छिष्ट काढी धर्माघरीं । नीच काम करी गौळ्यांचें ॥२॥
अर्जुनाचें रथीं बैसे । सारथ्या सरसे करीतसें ॥३॥
एका जनार्दनीं अंकितपणें । द्वार राखणें बळींचें ॥४॥
२२३२
भाविकांची आवड मोठी । धांवे पाठीं रानोरान ॥१॥
कण्या खाये विदुराच्या । उच्छिष्ट गोवळ्यांचें परमप्रिय ॥२॥
उच्छिष्ट फळें भिल्लिणीचीं । खायें रुचे आदरें ॥३॥
पोहे खाये सुदाम्याचे । कोरडे फके मारी साचे ॥४॥
ऐशी भक्ताची आवडी देवा । एका जनार्दनीं करी सेवा ॥५॥
२२३३
उत्तम अन्न देखतां दिठी । ठेवी पोटीं जतन तें ॥१॥
तान्हुल्याची वाहे चिंता । जेवीं माता बाळातें ॥२॥
न कळे तया उत्तम कडु । परी परवडु माता दावी ॥३॥
एका जनार्दनीं तैसा देव । घेत धांव भक्ताघरीं ॥४॥
२२३४
वत्साचिये लळे जैसी । धेनु अपैशी येत घरां ॥१॥
तैसा भक्तांघरी नारायण । धांवे आपण वोढीनें ॥२॥
मुंगुयांच्या घरां मुळ । धांडी समुळ कोण तो ॥३॥
एका जनार्दनीं देव । घेत धांव आपणचि ॥४॥
२२३५
यातीकुळ कांहीं नाणी तो मानसीं । धांवें त्यांचे पाठीसी लागवेंगें ॥१॥
आपुलें म्हणविल्या न देखे पारिखें । रक्षी त्या कौर्तुकें आपुले काजा ॥२॥
एका जनार्दनीं पहा अनुभव । धांवतसे देव लवलाहे ॥३॥
२२३६
चातकाची तहान किती । तृप्ति करूनि निववी क्षिती ॥१॥
धेनु वत्सातें वोरसे । घरीं दुभतें पुरवी जैसें ॥२॥
पक्कान्न सेवुं नेणती बाळें । माता मुखीं घालीं बळें ॥३॥
एका जनार्दनीं बोले । एकपण माझें नेलें ॥४॥
२२३७
बाळाचें छंद जाण । माता पुरविती आपण ॥१॥
बोबडे बोलतां ते बोल । माते आनंद सखोल ॥२॥
मागे जें तें आपण । आळ पुरवी त्यासी देऊन ॥३॥
एकाजनार्दनीं ममत्व तें । नोहे लौकिकापुरतें ॥४॥
२२३८
भक्तिभावार्थ अर्पिला । देव सर्वांगीं धरिला ॥१॥
रानींच रानट वनमाला । भक्ति आणुनी घातली गळां ॥२॥
भक्त अर्पितां आवडीं । देव जाणें त्याची गोडी ॥३॥
भक्तभाव जाणोनि पाही । एका जनार्दनीं राहें देहीं ॥४॥
२२३९
देवो विसरें देवपण । अपीं वासना भक्तांसीं ॥१॥
भक्त देहीं सदा वसे । धर्म अर्थ अर्पितसे ॥२॥
जे जे भक्ताची वासना । पुरवी आपण त्याचि क्षणा ॥३॥
एका जनार्दनीं अंकित । उभा तेथेंचि तिष्ठत ॥४॥
२२४०
जे जे भक्तांची आवडी । तया संकटीं घाली उडी । वाढवी आपुली आपण गोडी । करी जोडी नामाची ॥१॥
होय तयांचा अंकित । नेणें लहान थोर मात । आपुलें आपण पुढें धांवत । न सांगतां करी सर्व ॥२॥
एका जनार्दनीं कनवाळ । पतितपावन म्हणवी दयाळ । माता स्नेहें परीस सबळ । भक्तांलांगीं स्वयें रक्षी ॥३॥