नामपाठ - अभंग १६११ ते १६३०
१६११
जन्म कोट्यांनीं हरिसेवा जोडे । नवविद्या भजन सांग घडे । तंव वैराग्य तें पाहें पुढें । पूर्व प्राचीन फळ रोकडें ॥१॥
ऐसें तैंच मिळती ते साधु । ज्यांचा संग करी उद्धोधु । ज्यांचा स्पर्श करी आल्हादु । ज्यांचा महिमा न कळे आनंदु ॥२॥
घडे काम कर्म परित्याग । झडे समुळ विषयांचा संग । सर्व कामना नुरे मुसमार्ग । तैं आतुडे मानवा संतसंग ॥३॥
शुद्ध सत्वगुण देहीं पाहें । दंभ अहंकार मानापमान जाये । कामक्रोध लोभ सांदी सोये । तैं भूतभाव नाहीं होय ॥४॥
जैं जनार्दनीं शुद्धभाव । स्वकर्मासी विश्रांती ठाव । ऐक्य दुजे दोन्हीं होती वाव । देहबुद्धीच भासे देव ॥५॥
जैं संतदया होय बापा । तैंचि विश्रांती त्रिविध तापा । तैंचि मिळणी होय स्वरुपा । पूर्ण एका जनार्दनीं कृपा ॥६॥
१६१२
हृदयीं नांदें संदेह मूळ । तेथें फळ विरुढें केंवी ॥१॥
जैसें बीज तैसा अंकुर । दिसे निर्धार जाणावा ॥२॥
योगयाग शास्त्रपाठें । वाउगी खटपटे तर्काची ॥३॥
करितां कर्म धर्म नेहटी । नोहे भेटी संतांची ॥४॥
एका जनार्दनीं त्याचा दास । सहज आस पुरतसे ॥५॥
१६१३
पुर्वपुण्य असतां गांठीं । संतभेटी होय ॥१॥
धन्य धन्य संतसंग । फिटे तग जन्माचा ॥२॥
चार सहा वंदिती पाय पैं । आणिकां ठाव कोठें नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं संत । कृपावंत सुखासिंधु ॥४॥
१६१४
बहुत जन्मांचे सुकृत । तयांसी घडत संतसंग ॥१॥
धन्य वैष्णव भुमंडळी । दरुशन मेळीं जीव तरती ॥२॥
एका जनार्दनीं विश्वास । निजदास संताचा ॥३॥
१६१५
बहु पुण्य होय गांठीं । तरीच भेटी संतांची ॥१॥
पाप ताप दैन्य गेलें । संत पाउलें देखतां ॥२॥
मोक्ष मुक्ति साधे फुका । ऐशी देखा संतकृपा ॥३॥
नाहीं आणिकांचें भेव । संत सदैव भेटतां ॥४॥
एका जनार्दनीं संत । पुरविती हेत सर्वही ॥५॥
१६१६
संतभेटीचा आनंदु । सुखसागर परमानंदु । गातां नुरेची भेदु । नामस्मरणें ॥१॥
कैवल्याचे अधिकारी । मोक्ष राबे त्यांचे घरीं । ऋद्धि सिद्धि कामारी । कोन त्या पुसे ॥२॥
भुक्ति आणि मुक्ति । सदा तिष्ठे अहोरातीं । कैवल्यपद येती । सामोरी तयासी ॥३॥
नाम गाती जे आनंद । हृदयीं नहीं दुजा भेद । एका जनार्दनीं छंद । तयांच मज ॥४॥
१६१७
वाट पिकली संतांची । अवघें स्वरुप मुद्दलची ॥१॥
उकल करा लवडसवडीं । मुद्दल देव घडोघडीं ॥२॥
द्वैतांची दाटणी सोडी । वासनेची वासना फेडी ॥३॥
आळ करितां सरळ सात । मन पडेल विचारांत ॥४॥
अखिल गुरुनामाचे । स्थापिले सुरंग भक्तीचे ॥५॥
अंगळू मंगळु नंद भाषा । द्वैत दळणीं वटील घसा ॥६॥
आंत बाहेर एकचि सुत । मुद्दल देतां सुखी होत ॥७॥
एका जनार्दनीं एकचि भेटी । सरिसी साठी संसारा ॥८॥
१६१८
समुद्रवलयांकित तीर्थ । स्नानें करती जे पवित्र । परी तेथें नसतां भाव । निर्फळ वाव होतसे ॥१॥
ऐसा निर्णय शास्त्री । पुराणीं सांगतसे व्यक्ति । तेचि उघड सर्वाप्रती । सांगतसें परियेसा ॥२॥
जे शुचिर्भूत शुद्धमती । ईश्वर मानिती सर्वाभूतीं । ते सर्वदा वसती तीर्थीं । तीर्थे वसती त्यांच्या संगें ॥३॥
तीर्थीं नसतां तीर्थवास । सत्य निष्ठा नित्य निर्दोष । तीर्थो वसतां पुण्यलेश । न पावे तीर्थ निंदितां ॥४॥
मत्सर निष्ठुर भूतद्वेष । भजनमार्गीचा उपहार । तीर्थें घेती त्यांचा त्रास । कीटक द्वेष त्या करिती ॥५॥
काम क्रोध लोभ माया । स्पर्श न करी जयाची काया । तो तीर्थवासी जाणे राया । तीर्थे पायां वंदितीं ॥६॥
विष्णुस्मरण शिवस्मरण । नित्य वसवी ज्यांचे वदन । तोचि तीर्थ जाण । तीर्थें चरण वंदिती ॥७॥
इंद्रिय नियमाचे आसनीं । नित्य माधुर्य बोलली वाणी । अहंकार ज्याचिये ज्ञानीं । संतचरणा सर्वथा ॥८॥
तो सकळ शिष्टांचा धात्रा । तीर्थे करिती त्याची यात्रा । पादोदकालागीं पवित्रा । तीर्थे माथा वोढविती ॥९॥
तीर्थीं असोनि इच्छारहित । प्रतिग्रहा न वोढवी हात । यथालाभें संतोषत । तो तीर्थरुप जाणावा ॥१०॥
परधनीं अंधत्व जयाचे नयना । परस्त्री पाहतां क्लीबत्व
जयाचे मना । परापवादी मूकत्व जयाचे वदना । तो जनक जाण तीर्थाचा ॥११॥
मनें इंद्रिया निग्रह करी । तो गृहीं असतां जान्हवीतीरीं । तीर्थी असो अनाचारी । तो कीटकवासी जाणावा ॥१२॥
सत्यशील दृढव्रती । आत्मभावना सर्वाभुती । क्रोधकंटका नातळे चित्तीं । तो सर्व तीर्थीं सेविजे ॥१३॥
शुद्धशीळ विद्यातीर्थीं । साधु सुस्नात सत्यतीर्थी । कुलांगना लज्जातीर्थीं । पवित्र होती जाण पां ॥१४॥
धनाढ्य निर्दोष दानतीर्थीं । पापी निष्पाप गंगातीर्थीं । क्षत्रिय राजे धारातीर्थीं । प्रक्षाळिती अघातें ॥१५॥
योगी आत्मध्यान तीर्थीं । आत्मस्वरुप स्वयें होती । श्रवणादिक नवही तीर्थी । भक्त होती हरिरुप ॥१६॥
असो या निरोपणाच्या युक्ती । जाणते अथवा हो नेणती । शरीर प्रक्षाळितां तीर्थीं । मोक्षप्राप्ति निर्धारें ॥१७॥
ऋषीश्वरीं वेदवचनीं । महा फलें कल्पीं यज्ञीं । ती यज्ञफळीं तीर्थस्त्रानीं । सकळ तीर्थें नामस्मरणीं ॥१८॥
शरण एका जनार्दनीं । सकळ तीर्थे नामस्मरणीं । घडती संतसंघटनीं । येथें संशय नाहीं ॥१९॥
१६१९
ऐसे म्हणशील कोण । ज्याचें गातां नामभिधान । देवाधि देव आपण । स्वमुखें सांगे उद्धवा ॥१॥
नारद पराशर पुंडलीक । व्यास शुक वाल्मिकादिक । ध्रुव उपमन्यु भीष्मादिक । वंद्य जाण उद्धवा ॥२॥
वासिष्ठ वामदेव विश्वामित्र । आत्रि दत्तात्रेय पवित्र । ऐसे पुण्यश्लोक सर्वत्र । ते तुज वंद्य उद्धवा ॥३॥
रघु दिलीप हरिश्चंद्र । शीभ्रीराज बली थोर । जयाचा अंकित मी निर्धार । हें तूं जाणें उद्धवा ॥४॥
पांडव माझे पंचप्राण । कायावाचा वेचिलें मन । मज निर्धारितां पूर्ण । जीव वेंचिला उद्धवा ॥५॥
निवृत्ति ज्ञानेश्वर सोपान । मुक्ताबाई ज्ञाबकळा आपण । इहीं अवतार धरुन । जग तारिलें उद्धवा ॥६॥
गोरा सांवता जगमित्र । चोखा रोहिदास कबीर । हे माझे प्राणमित्र । आहेस जाण उद्धवा ॥७॥
दामा नामा जनाबाई । राजाई आणि गोणाई । येशि आणि साकाराई । जिवलग माझे उद्धवा ॥८॥
कान्हुअपात्रा जन जसवंत । हनुमंतादि समस्त । पाठक कान्हा आनंदभरित । तयाचेनि उद्धवा ॥९॥
परसा भागवत सुरदास । वत्सरा आणि कुर्मदास । एका जनार्दनीं निजदास । संतांचा मी उद्धवा ॥१०॥
१६२०
स्मरता निवृत्ति पावलो विश्रांती । संसाराची शांती जाली माझ्या ॥१॥
नमितां ज्ञानदेवा पावलो विसावां । अंतरींचा हेवा विसरलों ॥२॥
सुखाचा निधान तो माझा सोपान । विश्रांतीचें स्थान मुक्ताबाई ॥३॥
चांगदेव माझा आनदाचा तारु । सुखाचा सागरु वटेश्वर ॥४॥
सुखाचा सागर विसोबा खेचर । नरहरी सोनार प्राण माझा ॥५॥
आठवितां नामा पावलों विश्राम । मोक्षमार्गीं आम्हां वाट जालीं ॥६॥
परिसा भागवत जीवा आवडता । गोरा आणि सांवता सखे माझे ॥७॥
जनजसवंत सुरदास संत । नित्य प्राणिपात वैष्णवांसी ॥८॥
वंदूं भानुदास वैष्णवांचे कुळीं । ज्यासी वनमाळी मागें पुढें ॥९॥
बाळपणीं जेणें भानु आराधिला । वंश निरविला देवराया ॥१०॥
धन्य त्यांचा वंश धन्य त्यांचे कुळ । परब्रह्मा केवळ त्यांचे वंशीं ॥११॥
एका जनर्दनीं संताचें स्तवन । जनीं जनार्दन नमीयेला ॥१२॥
१६२१
निवृत्ति शोभे मुगुटाकार । ज्ञान सोपान वटेश्वर ॥१॥
विठु पंढरीचे राणे । ल्याले भक्तांचीं भुषणें ॥२॥
खेचर विसा जगमित्र नागा । कुंडलें जोडा विठोबा जोगा ॥३॥
बहु शोभे बाहुवट । गोरा सांवता दिग्पाट ॥४॥
कंठीं जाणा एकविंद । तो हा जोगा परमानंद ॥५॥
गळां शोभे वैजयंती । तिसी मुक्ताई म्हणती ॥६॥
अखंड शोभे माझ्या बापा । पदकीं शोभें नामा शिंपा ॥७॥
कटीं सुत्र कटावरीं । तो हा सोनार नरहरी ॥८॥
कासें कसिला पीतांबर । तो हा जाणावा कबीर ॥९॥
जानु जघन सरळ । तेंही कान्हुपात्रा विशाळ ॥१०॥
दंतपंक्तीचा झळाळ । तो हा कान्हया रसाळ ॥११॥
चरणींच्या क्षुद्र घटा । नामयाचा नारा विठा ॥१२॥
वाम चरणीं तोडर । परसा रुळतो किंकर ॥१३॥
चरणीं वीट निर्मळ । तो हा जाला चोखामेळ ॥१४॥
चरणातळील ऊर्ध्वरेखा । जाला जनार्दन एका ॥१५॥
१६२२
आला आषाढी पर्वकाळ । भक्तमिळाले सकळ ॥१॥
निवृत्तिनाथ ज्ञानदेव । मुक्ताबाई सोपानदेव ॥२॥
चांगदेव विसोबा खेचर । सांवता माळी गोरा कुंभार ॥३॥
रोहिदास कबीर सूरदास । नरहरी आणि भानुदास ॥४॥
नामदेव नाचे कीर्तनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
१६२३
वारंवार जन्म घेऊं । परी पाहूं पंढरपूर ॥१॥
दुजें मागणें देवा । करुं सेवा वैष्णवांची ॥२॥
न मागों भुक्ति आणि मुक्ति ती फजिती कोण सोसी ॥३॥
एका जनार्दनीं मागे । कीर्तनरंगी रंगला वेगें ॥४॥
१६२४
दास मी होईन कामारी दासीचा । परि छंद सायासाचा नाहीं मनीं ॥१॥
गाईन तुमचएं नाम संतांचा सांगात । यापरती मात दुजी नाहीं ॥२॥
निर्लज्ज कीर्तनीं नाचेन मी देवा । एकाजनार्दनीं भावा पालट नको ॥३॥
१६२५
कोणता उपाय । जोडे जेणें संतपाय ॥१॥
हाचि आठव दिवस रात्रीं । घडो संतांची संगती ॥२॥
न करुं जप तप ध्यान । संतापायी ठेवुं मन ॥३॥
न जाऊं तीर्थप्रदक्षिणा । आठवुं संतांचे चरणा ॥४॥
होता ऐसा निजध्यास । एका जनार्दनीं दास ॥५॥
१६२६
आधीं घेई निरपेक्षता । त्याचे चरण वंदीन माथां ॥१॥
निरपेक्ष जेथेम घडें । यमकाळ पायी जोडे ॥२॥
निरपेक्षाची आवडी । ब्रह्माज्ञान घाली उडी ॥३॥
निरपेक्षेवांचुन । नाहीं नाहीं रें साधन ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । निरपेक्ष पाविजे ज्ञान ॥५॥
१६२७
सकळ संकल्पांचा त्याग । करितां संतसंग जोडला ॥१॥
मुळ पाहिजे हेंचि शुद्ध । भेदाभेद न यावे ॥२॥
संकल्पाचें दृढ बळ विकल्पाचे छेदी मुळ ॥३॥
संकल्प दृढ धरितां पोटी । एका जनार्दनीं होय भेटी ॥४॥
१६२८
न होता शुद्ध अंतःकरण । संतसेवा न घडे जाण ॥१॥
शुद्ध संकल्पावांचुन । संतसेवा न घडेचि जाण ॥२॥
कामक्रोध दुराचार । यांचा करुं नये अंगिकार ॥३॥
आशा मनींशांचें जाळें । छेदुनीं टाकी विवेकबळें ॥४॥
एका जनार्दनीं ध्यान । सहज तेणें संतपण ॥५॥
१६२९
संतां द्यावें आलिंगन । सांडुनियां थोरपण ॥१॥
अंगे देव करी सेवा । इतराचा कोण केवा ॥२॥
ब्रह्माज्ञानी वंदिती माथां । मुक्ताची सहज मुक्तता ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । यमकाळ वंदिती दोन्हीं ॥४॥
१६३०
जाणिव नेणिवांच्या वाटा । खटपटा पंडुं नका ॥१॥
संतां शरण जा रे आधीं । तुटे उपाधी तत्काळ ॥२॥
तेणें तुटें भवबंधन । आत्मज्ञान प्रगटे ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । संत परिपूर्ण उदार ॥४॥