Get it on Google Play
Download on the App Store

संध्या 103

स्वामीजींनीं भाषण सुरू केलें. पावसांत बसून लोक ऐकत होते. परंतु स्वामींना करुणा आली. ते म्हणाले, “छत्र्या उघडा.” आणि हजारों छत्र्या उघडण्यांत आल्या. भांडवलशाहीचा निषेध करणारीं जणूं हजारों काळीं निशाणें !

रात्रीं विश्वास, कल्याण, संध्या, बाळ सारीं घरीं आलीं. त्यांचे कपडे भिजले होते. आणि घरीं भाईजी काय करीत होते ? ते चुलीजवळ बसून स्वयंपाक करीत होते.

“हें काय भाईजी ?” संध्येनें विचारलें.

“माझा वेळ जाईना, म्हणून करमणूक सुरू केली. तुम्ही इतक्या लौकर याल असं वाटलं नाहीं.”

“पावसांत किती वेळ सभा चालणार ? परंतु आजचं दृश्य पाहून तुमचं कविहृदय नाचलं असतं.”

“पावसांत कविहृदय देवाजवळ रडण्यासाठीं.”

“तें शेतक-यांना नि कामगारांनाहि पेटवील. त्यांच्यांत वणवा पेटवील.” रागानें नि प्रेमानें विश्वास म्हणाला.

“विश्वास, ते ओले कपडे आधीं काढ. तो माझा शर्ट घाल. तुला होईल.”

“देवासाठीं रडणा-याचा शर्ट मला नको.”

भाईजींना वाईट वाटलें. त्यांची चर्या गोरीमोरी झाली.

“बरं, घालतों तुमचा शर्ट. कुठं आहे ?” विश्वास विरमून म्हणाला.

“तो तिथं आहे.”

सारी मंडळी वर्तुळाकार बसून जेवण करूं लागली.

“छान झाली आहें भाजी.” संध्या म्हणाली.

“म्हणजे रोज भाईजींनींच स्वयंपाक करावा अशी तुझी सूचना कीं काय ?” कल्याणनें हंसून विचारलें.

“इथं आहे तों खरंच करीत जाईन. तेवढा तरी उपयोग. माझं जीवन थोडं कारणीं लागेल. संध्ये, तूं सभा-मिरवणुकांना जात
जा. तूं क्रान्तिकारकाची पत्नी आहेस.”

“आणि तुम्ही क्रान्तिकारकांचे मित्र होत आहांत.”

“विश्वास, माझा पिंड आतां बनला. माझी मनोबुध्दि ठरीव सांच्याची जणूं झाली. माझ्या जीवनावरचे संस्कार आतां बदलणं कठिण आहे. माझं मडकं पक्कं झालं.”

“नाहीं भाईजी; तुम्ही लहान मुलांसारखे आहांत. क्षणांत रडतां, क्षणांत हंसतां; क्षणांत रागावतां, क्षणांत लोभावतां. तुम्हीच वाढाल. क्षणाक्षणाला वाढाल. झपाटयानं वाढाल. तुम्ही जून नाहीं झालांत. तुम्ही कोंवळे आहांत. आमच्याहूनहि तुम्ही पुढं जाल. खरंच ! “विश्वास भक्तिप्रेमानें म्हणाला.

पाऊस पडत असतांहि ती जी विराट् सभा झाली, तिचा मालकांवर फार परिणाम झाला. कामगारांत अभेद्य एकजूट आहे असें त्यांना वाटलें. तडजोड करावी असें त्यांना वाटत होतें. युनियनशीं बोलणीं सुरू झालीं. एका मोठया पुढा-याला मध्यस्थी करण्यास सांगण्यांत आलें. परंतु कामगार-पुढा-यांत द्वेष-मत्सर होते. त्या पुढा-यांची रात्रीं एक गुप्त सभा झाली. त्यांच्यांत दोन गट होते. आयत्या वेळीं कांहीं झालें तरी तडजोड करायची नाहीं असा बहुमतानें निर्णय घेण्यांत आला. कारण ज्या कार्यकर्त्यानें तडजोड सुचविली होती, त्याचें महत्त्व वाढूं नये असें दुस-यांना वाटत होतें. आपसांतील स्पर्धा नि कामगारांचें वाटोळें !

संध्या

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
संध्या 1 संध्या 2 संध्या 3 संध्या 4 संध्या 5 संध्या 6 संध्या 7 संध्या 8 संध्या 9 संध्या 10 संध्या 11 संध्या 12 संध्या 13 संध्या 14 संध्या 15 संध्या 16 संध्या 17 संध्या 18 संध्या 19 संध्या 20 संध्या 21 संध्या 22 संध्या 23 संध्या 24 संध्या 25 संध्या 26 संध्या 27 संध्या 28 संध्या 29 संध्या 30 संध्या 31 संध्या 32 संध्या 33 संध्या 34 संध्या 35 संध्या 36 संध्या 37 संध्या 38 संध्या 39 संध्या 40 संध्या 41 संध्या 42 संध्या 43 संध्या 44 संध्या 45 संध्या 46 संध्या 47 संध्या 48 संध्या 49 संध्या 50 संध्या 51 संध्या 52 संध्या 53 संध्या 54 संध्या 55 संध्या 56 संध्या 57 संध्या 58 संध्या 59 संध्या 60 संध्या 61 संध्या 62 संध्या 63 संध्या 64 संध्या 65 संध्या 66 संध्या 67 संध्या 68 संध्या 69 संध्या 70 संध्या 71 संध्या 72 संध्या 73 संध्या 74 संध्या 75 संध्या 76 संध्या 77 संध्या 78 संध्या 79 संध्या 80 संध्या 81 संध्या 82 संध्या 83 संध्या 84 संध्या 85 संध्या 86 संध्या 87 संध्या 88 संध्या 89 संध्या 90 संध्या 91 संध्या 92 संध्या 93 संध्या 94 संध्या 95 संध्या 96 संध्या 97 संध्या 98 संध्या 99 संध्या 100 संध्या 101 संध्या 102 संध्या 103 संध्या 104 संध्या 105 संध्या 106 संध्या 107 संध्या 108 संध्या 109 संध्या 110 संध्या 111 संध्या 112 संध्या 113 संध्या 114 संध्या 115 संध्या 116 संध्या 117 संध्या 118 संध्या 119 संध्या 120 संध्या 121 संध्या 122 संध्या 123 संध्या 124 संध्या 125 संध्या 126 संध्या 127 संध्या 128 संध्या 129 संध्या 130 संध्या 131 संध्या 132 संध्या 133 संध्या 134 संध्या 135 संध्या 136 संध्या 137 संध्या 138 संध्या 139 संध्या 140 संध्या 141 संध्या 142 संध्या 143 संध्या 144 संध्या 145 संध्या 146 संध्या 147 संध्या 148 संध्या 149 संध्या 150 संध्या 151 संध्या 152 संध्या 153 संध्या 154 संध्या 155 संध्या 156 संध्या 157 संध्या 158 संध्या 159 संध्या 160 संध्या 161 संध्या 162 संध्या 163 संध्या 164 संध्या 165 संध्या 166 संध्या 167 संध्या 168 संध्या 169 संध्या 170 संध्या 171 संध्या 172 संध्या 173 संध्या 174 संध्या 175 संध्या 176 संध्या 177 संध्या 178 संध्या 179 संध्या 180