Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रांती 21

''क्रांतीसाठी वातावरण तयार केलं पाहिजे. तुम्ही सुखाचे संसार सोडून गरिबांत जा. शिकून हमाल व्हा, मजूर व्हा. सुशिक्षित मुलींनी शेतकर्‍यांच्या मुलांजवळ लग्नं लावावीत, शेतात कामं करावीत, डोक्यावर भारे घ्यावेत. शेतातील गवत काढता काढता समाजातील विषमता दूर करण्याचे विचार त्यांना द्या, कामे करता करता क्रांतीची नवीन गाणी, क्रांतीचे नवीन अभंग, क्रांतीचे नवीन वेद पसरवा-दशदिशांत.

''रशिया, रशिया जप करू नका. चीन, चीन तोंडाने पुटपुटू नका. रशियातील सुशिक्षित तरुणींनी अडाणी कामगारांशी लग्नं लावली. त्यांना त्यांनी शिकवलं, सारी घरची कामं करून प्रेमानं, सेवाभावानं शिकविलं. तिकडील तरुणीही इतक्या तयार; मग तरुण किती असतील? नुसती पोपटपंची नको. सेवेनं, श्रमानं गरिबांशी एकरूप होऊन त्यांचा आत्मा जागा करा. मी हेच काम करणार. पुढे मला येऊन मिळा. आणख काय सांगू? सध्या निदान खादी वापरण्याचं तरी व्रत घ्या.''

मुकुंदराव सांगत होते. मुले शब्दन् शब्द पीत होती. शेवटी ते सद्गदित होऊन म्हणाले, ''माझं वाईट सारं विसरून जा. निर्दोष कोण आहे? मी तुम्हाला बोललो असेन. कोणाला रडविलं असेल, कोणाचा उपहास केला असेल. ललित, तुला मी त्या दिवशी बोललो. राग नको मानू, माझ्या लहान भावाला नसतं का मी सांगितलं?'' ललितच्या डोळयांतून पाणी आले. मुलेही गहिवरली.

''ललित, उगी आपण अंतःकरणात सद्भाव ठेवून एकमेकांचा निरोप घेऊ या. एक वाक्य लक्षात ठेवा. जगात अनंत दुःखं आधीच आहेत ती दूर न करता आली तर निदान त्यात भर घालू नका. तुमच्या संगतीत माझा ब्रह्मानंद होता. तुम्ही जणू माझे बाळराजे, बालदेव. तुमची आज ही शेवटची पूजा-ही शेवटची फुलं.''

घंटा झाली, मुकुंदराव निघून गेले. सर्व शिक्षकांचा त्यांनी निरोप घेतला. शाळेतील कारकून, ग्रंथालयाचे चिटणीस, सर्वांना भेटले. शाळेच्या शिपायासही त्यांनी नमस्कार केला. मैदानावर मुलांशी शेवटचे खेळले व मुकुंदराव घरी गेले.

क्रांती

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
क्रांती 1 क्रांती 2 क्रांती 3 क्रांती 4 क्रांती 5 क्रांती 6 क्रांती 7 क्रांती 8 क्रांती 9 क्रांती 10 क्रांती 11 क्रांती 12 क्रांती 13 क्रांती 14 क्रांती 15 क्रांती 16 क्रांती 17 क्रांती 18 क्रांती 19 क्रांती 20 क्रांती 21 क्रांती 22 क्रांती 23 क्रांती 24 क्रांती 25 क्रांती 26 क्रांती 27 क्रांती 28 क्रांती 29 क्रांती 30 क्रांती 31 क्रांती 32 क्रांती 33 क्रांती 34 क्रांती 35 क्रांती 36 क्रांती 37 क्रांती 38 क्रांती 39 क्रांती 40 क्रांती 41 क्रांती 42 क्रांती 43 क्रांती 44 क्रांती 45 क्रांती 46 क्रांती 47 क्रांती 48 क्रांती 49 क्रांती 50 क्रांती 51 क्रांती 52 क्रांती 53 क्रांती 54 क्रांती 55 क्रांती 56 क्रांती 57 क्रांती 58 क्रांती 59 क्रांती 60 क्रांती 61 क्रांती 62 क्रांती 63 क्रांती 64 क्रांती 65 क्रांती 66 क्रांती 67 क्रांती 68 क्रांती 69 क्रांती 70 क्रांती 71 क्रांती 72 क्रांती 73 क्रांती 74 क्रांती 75 क्रांती 76 क्रांती 77 क्रांती 78 क्रांती 79 क्रांती 80 क्रांती 81 क्रांती 82 क्रांती 83 क्रांती 84 क्रांती 85 क्रांती 86 क्रांती 87 क्रांती 88 क्रांती 89 क्रांती 90 क्रांती 91 क्रांती 92 क्रांती 93 क्रांती 94 क्रांती 95 क्रांती 96 क्रांती 97 क्रांती 98 क्रांती 99 क्रांती 100 क्रांती 101 क्रांती 102 क्रांती 103 क्रांती 104 क्रांती 105 क्रांती 106 क्रांती 107 क्रांती 108 क्रांती 109 क्रांती 110 क्रांती 111 क्रांती 112 क्रांती 113 क्रांती 114 क्रांती 115 क्रांती 116 क्रांती 117 क्रांती 118 क्रांती 119 क्रांती 120 क्रांती 121 क्रांती 122 क्रांती 123 क्रांती 124 क्रांती 125 क्रांती 126 क्रांती 127 क्रांती 128 क्रांती 129 क्रांती 130 क्रांती 131 क्रांती 132 क्रांती 133 क्रांती 134 क्रांती 135 क्रांती 136 क्रांती 137 क्रांती 138 क्रांती 139 क्रांती 140 क्रांती 141 क्रांती 142 क्रांती 143 क्रांती 144 क्रांती 145 क्रांती 146 क्रांती 147 क्रांती 148 क्रांती 149 क्रांती 150 क्रांती 151 क्रांती 152 क्रांती 153 क्रांती 154 क्रांती 155 क्रांती 156 क्रांती 157 क्रांती 158 क्रांती 159 क्रांती 160 क्रांती 161 क्रांती 162 क्रांती 163 क्रांती 164 क्रांती 165 क्रांती 166 क्रांती 167 क्रांती 168 क्रांती 169 क्रांती 170 क्रांती 171 क्रांती 172 क्रांती 173